81% van de bedrijven heeft het afgelopen jaar een toename van phishing gemerkt. Social engineering is ook in 2024 een hardnekkige bedreiging: psychologische manipulatie wordt ingezet om gebruikers te misleiden, zodat ze potentieel ernstige vergissingen begaan.
De ontwikkelingen in Generative AI maken het lastiger om phishingaanvallen te herkennen. En een gemiddeld gegevenslek kost bijna <a href="https://www.ibm.com/reports/data-breach#:~:text=The%20global%20average%20cost%20of,15%25%20increase%20over%203%20years.#:~:text=The%20global%20average%20cost%20of,15%25%20increase%20over%203%20years.">4,5 miljoen</a> dollar, dus het is absoluut tijd om deze groeiende uitdaging het hoofd te bieden.
We hebben een enquête uitgevoerd onder 1000 IT-professionals in kleine en middelgrote bedrijven uit de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en Australië om na te gaan wat voor effect social engineering heeft op hun organisatie, en wat ze doen om deze bedreiging buiten de deur te houden.
De resultaten laten zien dat bedrijven zich moeten aanpassen aan de ontwikkelingen op het gebied van social engineering, waarom de huidige verdediging vaak last heeft van cognitieve dissonantie, en hoe bedrijven het probleem willen aanpakken bij de oorzaak: wachtwoorden.
Wilt u weten hoe u social engineering in uw eigen organisatie kunt bestrijden?
<a href="http://www.lastpass.com/resources/reports/combatting-social-engineering-in-2024" target="_blank" rel="noopener">Download dan het volledige e-book</a>.

81% van de bedrijven heeft het afgelopen jaar een toename van phishing gemerkt. Social engineering is ook in 2024 een hardnekkige bedreiging: psychologische manipulatie wordt ingezet om gebruikers [..]

[E-BOOK] De strijd tegen Social Engineering in 2024: van aanpassen naar elimineren

We vereenvoudigen processen, bieden meer krachtige tools en leveren duidelijke voordelen om partners te ondersteunen voor duurzame groei, extra omzetkansen en langdurige, sterke klantrelaties. Een paar van de verbeteringen:
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li3" style="color: #262626; margin: 0px;">Geoptimaliseerde pijlers voor partners: Met duidelijke, claimbare voordelen, gestandaardiseerde kortingen bij de dealregistratie en een naadloze integratie in het nieuwe Partner Portal kunnen partners op alle niveaus rekenen op consistente en transparante processen.</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li3" style="color: #262626; margin: 0px;">Gecentraliseerd Partner Portal: E&eacute;n centrale locatie voor training, ondersteuning, marketingmaterialen, casemanagement, en het volgen van voordelen en targets. Via de Portal hebt u eenvoudig toegang tot alle essenti&euml;le tools en middelen.</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li3" style="color: #262626; margin: 0px;">Verbeterde gebruikservaring voor MSP-beheer: Uitgebreide rapportagemogelijkheden helpen met gestroomlijnde factuurprocessen en facturatie naar rato. Ook kunnen MSP's samenvattingen genereren voor de stakeholders bij hun klanten, met overzichten van de aanname, beveiligingsscores en ROI.&nbsp;</li>
</ul>
Of u nu werkt als MSP, Reseller, Distributeur, Technology Alliance-partner, of Cloudmarktplaats: LastPass ondersteunt uw omzetgroei door een product te bieden voor snel, probleemloos en veilig wachtwoordbeheer.
<h2 class="p5" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin: 0px;">De voordelen van een partnerschap met LastPass</h2>
<h3 class="p7" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin: 0px 0px 10.7px;">Eenvoudig partner worden, en met vertrouwen groeien</h3>
LastPass maakt een partnerschap eenvoudig en lucratief met duidelijke voordelen, persoonlijke begeleiding en een compleet, Nederlandstalig pakket van marketing- en trainingsmaterialen voor partners. Ons programma biedt eigen ondersteuning, gestroomlijnd casemanagement en een gecentraliseerd Partner Portal, waarmee u altijd toegang hebt tot alle informatie die u nodig hebt.
<h3 class="p7" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin: 0px 0px 10.7px;">Meer verkoop met hogere marges</h3>
Met LastPass kunnen partners hun sales verhogen, hun aanbod uitbreiden, en nieuwe klanten aantrekken door in te spelen op de groeiende vraag naar oplossingen voor cyberbeveiliging.
&nbsp;
LastPass is een product dat weinig middelen vraagt en hoge marges biedt. Het integreert probleemloos in bestaande tech stacks en levert een eenvoudige en effectieve oplossing, die goed aansluit op verschillende klantbehoeften. Partners kunnen hun portfolio uitbreiden, aanname bij klanten stimuleren en consequente omzetgroei behalen. LastPass biedt concurrerende marges, regelmatige omzetstromen en sterke incentives voor geslaagde deals.
<h3 class="p9" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin: 0px;">De top voor kanaalverkoop</h3>
Het LastPass-team voor kanaalsales heeft onge&euml;venaarde ervaring en erkenning in de industrie. In 2024 nam <a href="https://www.businesswire.com/news/home/20240515263652/en/CRN-Recognizes-Amy-Appleyard-of-LastPass-on-the-2024-Women-of-the-Channel-List">CRN</a> Chief Revenue Officer Amy Appleyard op in zijn Women of the Channel List. Ook Jessica Couto, Vice President of Global Channels and Alliances, werd door CRN genoemd vanwege haar leiderschap op het gebied van kanaalsales en haar sleutelrol om het LastPass-aanbod te verbeteren voor partners.
&nbsp;
Amy Appleyard en Jessica Couto hebben tientallen jaren ervaring met kanaalsales en cyberbeveiliging en hebben een track record van vernieuwende kanaalprogramma's, die een nieuwe standaard zetten in de branche. Als partner kunt u contact maken met leiders die verschillende perspectieven kennen, als klant en serviceprovider en als professionals voor het opzetten en beheren van partnerprogramma's.
<h3 class="p9" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin: 0px;">Toonaangevende training en ondersteuning voor partners</h3>
Het LastPass Partner Program biedt snelle en doelgerichte trainingen en uitgebreide ondersteuning om partners te helpen bij het verkopen en beheren van de oplossingen van LastPass.
&nbsp;
De <a href="https://www.lastpass.com/university">LastPass University</a> is ons platform voor leerbeheer, met trainingsmaterialen voor sales, marketing en technologie. Daarnaast hebt u altijd direct toegang tot ons supportteam, met directe telefoonnummers, een wereldwijd team, pagina's voor community support, chatbots, Regional Partner Managers en Partner Success Managers.
&nbsp;
Met het LastPass Partner Program kunnen partners hun klanten overal ter wereld veilig, naadloos en effici&euml;nt wachtwoordbeheer leveren. Het partnerprogramma helpt partners van klein tot groot en met alle technische vereisten om te groeien en omzet te generen, met een oplossing voor beveiliging en samenwerking die makkelijk kan worden ge&iuml;mplementeerd. Voor ieder wachtwoord zijn wij uw partner.
&nbsp;
Klik <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.lastpass.com/partner" target="_blank">hier</a> voor meer info over het LastPass Partner Program.
&nbsp;

Voor ieder wachtwoord zijn wij uw partner. 

Met het LastPass Partner Program kunnen partners hun klanten overal ter wereld veilig, naadloos en efficiënt wachtwoordbeheer leveren.

Voor ieder wachtwoord zijn wij uw partner

Even voorstellen: onze nieuwe campagne met Mr. Note-It-All
Toen ik begin dit jaar bij LastPass begon en me verdiepte in de pijnpunten van onze klanten, ontdekte ik al snel dat te veel bedrijven nog steeds werkten met gedateerde en riskante praktijken voor wachtwoordbeheer – zelfs de meest innovatieve bedrijven. 
Iedereen kent het: wachtwoorden op Post-its op een monitor, zichtbaar voor iedereen. En natuurlijk is het makkelijk en handig. Maar veilig is anders. Dit soort praktijken ondermijnt uw digitale beveiliging, zowel op het werk als privé. En de snelle oplossingen van vroeger zijn uitgegroeid tot een enorm beveiligingsrisico, dat we maar al te graag negeren. Maar onveilige wachtwoorden bedreigen letterlijk uw bedrijfscontinuïteit: een geslaagde hack leidt vaak tot een faillissement. 
Vandaag lanceren we met trots onze nieuwe LastPass-campagne: Mr. Note-It-All. Post-its zijn een herkenbare en speelse verwijzing naar de chaos op veel werkplekken, maar de onderliggende boodschap is wel degelijk serieus: het is tijd voor verandering. Het is tijd dat chaotische notities op papier plaats maken voor overzichtelijke digitale beveiliging. We weten dat volledige controle en gemoedsrust niet eenvoudig verkrijgbaar zijn. Daarom wil LastPass u beveiliging, inzicht en moeiteloos wachtwoordbeheer leveren voor al uw medewerkers. 
<h2 class="p1" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin: 0px 0px 10.7px;">Bedrijven hebben meer dan ooit hulp nodig voor hun wachtwoorden </h2>
Cybercriminelen ontwikkelen zich razendsnel met geavanceerde technologie en nieuwe bedreigingen. Dat betekent dat bedrijven niet stil kunnen zitten als het gaat om hun beveiliging. Post-its en wachtwoorden die per e-mail (of zelfs in een online spreadsheet) worden gedeeld met collega's: het kan gewoon niet meer. Schaduw-IT is een groeiend probleem, en onbeheerde toepassingen, onveilige wachtwoordpraktijken en vergeten aanmeldingsgegevens zetten de deur wagenwijd open voor hackers. De vraag is niet óf cybercriminelen uw bedrijf aanvallen, maar wanneer. Eén zwak wachtwoord dat iedereen kan lezen, is genoeg om uw bedrijf in gevaar te brengen. 
Wachtwoordbeheer is veel te lang behandeld als een onbelangrijk thema, waar de IT-afdeling zich mee bezig kon houden als er tijd over was. Maar die tijden zijn voorbij. En de nieuwe digitale realiteit vraagt om een nieuw soort beveiliging: gebruiksvriendelijk, dekkend en gedragen door iedereen. 
Daarom is het ook tijd voor LastPass om niet alleen de beste software voor wachtwoordbeheer aan te bieden. We moeten ook op een andere manier kijken naar voorlichting over digitale beveiliging en wachtwoordbeheer, en mensen op een herkenbare manier aan het denken zetten. We willen laten zien dat de oude omgang met wachtwoorden niet alleen onhandig is, maar dat het een risico vormt voor uw hele bedrijf. 
Bij LastPass noemen we dit risico Mr. Note-It-All.  En Mr. Note-It-All is compleet bedekt met uw wachtwoorden. Hij laat duidelijk zien dat wachtwoordbeheer een probleem is. Het is chaotisch. Post-its op een beeldscherm, onleesbare notities in een kladblok, en zelfs onbeveiligde spreadsheets vol met gevoelige gegevens. Of een rondlopende explosie van papier. 
<h2 class="p1" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin: 0px 0px 10.7px;">De transformatie: van chaos naar controle </h2>
Hier levert LastPass de oplossing. We veranderen de chaos, ergernissen en frustraties van vergeten wachtwoorden, schaduw-IT en riskante wachtwoordpraktijken in een georganiseerde en veilige omgeving, waarmee mensen ontspannen en productief kunnen werken. LastPass is niet alleen een gereedschap, het is ook een beschermer. Ons platform voor wachtwoordbeheer slaat niet alleen wachtwoorden op. Het biedt een compleet nieuwe aanpak voor gegevensbeveiliging, toegangscontrole en digitale gemoedsrust. We weten dat echt goede beveiliging onzichtbaar is als het werkt zoals het moet, en dat gebruiksvriendelijkheid de effectiviteit verhoogt. Met LastPass krijgen bedrijven een volledig inzicht in de software die wordt gebruikt, met centraal beheer en end-to-end beveiliging voor iedere aanmelding – want één zwak wachtwoord verzwakt uw complete beveiliging. 
Onze belofte is simpel, maar het verschil is groot: iedere aanmelding is veilig in LastPass. Want iedere aanmelding doet ertoe. Wij geloven in een wereld waarin bedrijven geen risico meer lopen door onveilige wachtwoorden van hun medewerkers. We helpen bedrijven om gedateerde en risicovolle praktijken achter te laten en van onbeheerde toegang over te stappen naar een toekomst waarin ieder wachtwoord veilig, privé en altijd gebruiksklaar is. 
Deze campagne is meer dan alleen een marketingstrategie. Het is een stap om veiligheid in de huidige tijd opnieuw te definiëren, en om te laten zien dat beveiliging niet complex hoeft te zijn. Het is tijd voor een beveiliging die even modern is als de digitale bedreigingen van nu. Laat post-its, vergeten wachtwoorden, onbeveiligde toegang en vermijdbare risico's achter in het verleden. Met LastPass verandert u kwetsbaarheid in vertrouwen en blootstelling in beveiliging. Gooi samen met ons de post-its in de prullenbak, krijg de controle over schaduw-IT en zorg dat iedere aanmelding veilig is. En lach met ons mee over Mr. Note-It-All. 
We beveiligen bedrijven niet alleen, maar we creëren een compleet nieuw concept van echte veiligheid.

Uw bedrijf verdient gemoedsrust rondom wachtwoorden

Even voorstellen: onze nieuwe campagne met Mr. Note-It-All

Toen ik in april 2022 begon als CEO van LastPass, was ik bijzonder gemotiveerd om te beginnen bij een bedrijf dat niet alleen voorop loopt op het gebied van enterprise wachtwoordbeheer, maar dat ook een marktleider is met een geweldig merk en een trouw klantenbestand met een duidelijke stem. Het bedrijf had indrukwekkende groei doorgemaakt, en daarom besloot de directie van GoTo om van LastPass een onafhankelijk bedrijf te maken.
Ik was ook geïntrigeerd door het gebrek aan innovatie op het gebied van authenticatie, ondanks het groeiende aantal van aanvallen op gebruikers. Met mijn achtergrond in beveiliging en productmanagement zag ik een unieke kans om meer te innoveren op dit gebied, en om de toekomst van authenticatie vorm te geven.
De afgelopen twee jaar hebben we onvermoeibaar gewerkt om vrijwel ieder aspect van onze organisatie te transformeren. Het is een enorme uitdaging en ook een uitzonderlijk privilege geweest om leiding te geven aan LastPass gedurende deze transformatie naar een onafhankelijk bedrijf.
Vandaag kan ik met trots het verhaal van deze ontwikkeling vertellen, en van onze veelbelovende toekomst.
<h2 class="p1" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin-right: 0px; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px;">Funderingen leggen</h2>
Onze reis begon met de uitdaging om LastPass neer te zetten als zelfstandig, onafhankelijk bedrijf. Dit gaf ons team een unieke kans om de kernsystemen van onze organisatie opnieuw vorm te geven, inclusief een hernieuwd ontwerp en modernisering van onze infrastructuur. Hiermee kunnen we beter inspelen op de behoeften van onze klanten, die ons product vaak dagelijks gebruiken. De afscheiding van GoTo vormde ook een gelegenheid om ieder platform en alle systemen binnen onze organisatie te beoordelen. We konden de onmisbare systemen optimaliseren en nieuwe, innovatieve zakelijke platformen introduceren, en processen ontwerpen die ons voorbereiden op onze toekomstige groei.
Als recent onafhankelijk bedrijf hadden we ook een zeldzame kans om onze bedrijfscultuur te beoordelen en te herzien. We hebben dit moment gebruikt om onze organisatie te versterken met een nieuwe directie en honderden getalenteerde medewerkers, die gemotiveerd zijn om een cultuur op te bouwen op basis van verantwoordelijkheid. Maar verantwoordelijkheid zit hem niet in woorden, maar in daden.
Daarom kan ik met trots zeggen dat we het benodigde werk hebben gedaan om LastPass vanaf de basis opnieuw op te bouwen – met een versnelling van onze afscheiding van GoTo, een reactie op een beveiligingsincident en onze opkomst als onafhankelijk bedrijf.
<h2 class="p1" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin-right: 0px; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px;">Onze kern beveiligen</h2>
In dit nieuwe hoofdstuk als onafhankelijk bedrijf hebben we ons erop vastgelegd om gedurende meerdere jaren miljoenen dollars te investeren in onze beveiliging, met geld voor mensen, processen en technologie.
Deze investering begon met mensen. Onder het leiderschap van Christofer Hoff, de eerste Chief Secure Technology Officer (CSTO) van LastPass, hebben we een nieuw, gespecialiseerd beveiligingsteam opgezet, grotendeels met mensen uit ons netwerk van ervaren veteranen uit de industrie, met veel expertise op het gebied van cyberbeveiliging. Zo kunnen we onze operationele activiteiten beter opschalen en onze klanten beter verdedigen tegen de ontwikkelende tactieken van cybercriminelen. Hiervoor hebben we onder andere een nieuw team opgezet voor Privacy Operations, Safety & Trust (POST). Dit team richt zich op de privacybeveiliging van onze klanten en beschermt hen tegen fraude en misbruik. We hebben ook een nieuw team opgezet voor Threat Intelligence, Mitigation & Escalation (TIME), dat bedreigingen analyseert, afweert, en waar nodig reageert. Dit team is een primeur in de industrie voor wachtwoordbeheer en heeft de taak om ervoor te zorgen dat LastPass altijd op de hoogte is van de nieuwste ontwikkelingen van tegenstanders. In <a rel="noopener noreferrer" href="https://blog.lastpass.com/categories/lastpass-labs" target="_blank">LastPass Labs</a>, onze contentverzameling voor de industrie en onze klanten, publiceert het team ook nuttige beveiligingsinzichten en geavanceerde informatie over bedreigingen.
Nadat we de juiste mensen hadden gerekruteerd, hebben we een uitgebreide, organisatiebrede evaluatie uitgevoerd van onze operationele activiteiten. Uiteindelijk hebben we op basis hiervan nieuwe processen, beleidsregels en mechanismen voor toegangscontrole opgezet, specifiek voor het nieuwe LastPass. Door dit werk konden we de belangrijke, onafhankelijke beveiligingscertificaten behouden die onze klanten verwachten, waaronder SOC2 Type II en ISO 27001. Ook konden we nieuwe privacy- en beveiligingsstandaarden behalen, zoals SOC3, BSI C5, TRUSTe, en de Independent Security Review van Google Play.
Tot slot hebben ook onze tech stack compleet geëvalueerd, inclusief infrastructuur, producten en apparaten. We zijn overgestapt op een veilig cloudplatform met hoge beschikbaarheid, dat speciaal voor ons gebouwd is. We hebben een nieuwe, veilige softwarefabriek ontworpen, gebouwd en uitgerold en nieuwe beveiligingstools uitgerold voor onze nieuwe ontwikkelings- en productieomgevingen. We hebben ook geïnvesteerd om iedere medewerker nieuwe apparaten te geven die worden beheerd door LastPass, om al onze eindpunten beter te beveiligen.
Ik heb onze klanten, partners en potentiële klanten vaak gezegd dat het makkelijker is om op te sommen wat er niet is veranderd, gezien het enorme bereik van de investeringen in de transformatie van LastPass.
<h2 class="p1" style="color: rgba(0, 0, 0, 0.85); margin-right: 0px; margin-bottom: 0px; margin-left: 0px;">Op weg naar de toekomst</h2>
Sinds ik ben begonnen bij LastPass, heb ik het grote plezier gehad om honderden van onze zakelijke klanten te ontmoeten, en via LinkedIn en social media contact te maken met nog veel meer particuliere klanten. Uw feedback is van onschatbare waarde om samen onze toekomst op te bouwen.
Er is in de afgelopen jaren veel veranderd bij LastPass, maar we blijven gefocust op onze missie om meer dan 100.000 zakelijke klanten en miljoenen particuliere klanten veilig toegang te bieden tot hun online diensten en apps. En ik geloof dat onze significante investeringen zich niet alleen nu al uitbetalen, maar dat ze ons ook goed voorbereiden op de toekomst. Nu de basis voor het nieuwe LastPass is gelegd, kunnen we ons richten op innovatie. Het doel is om één van de grootste zakelijke uitdagingen van nu op te lossen: het groeiende landschap van SaaS-toepassingen met alle bijbehorende risico's. Nu meer dan ooit is er behoefte aan een gebruiksvriendelijke oplossing, waarmee bedrijven inzicht krijgen in alle apps, accounts en gegevens die in gebruik zijn, en deze gericht kunnen beheren. Tegelijkertijd helpen we om de beveiliging, compliance en kosteneffectiviteit te behouden.
Daarom werken we eraan om onze oplossingen voorbij puur wachtwoordbeheer uit te breiden en om nieuwe use cases voor identiteits- en toegangsbeheer (IAM) te ondersteunen, zodat bedrijven beter in staat zijn om activiteiten in de cloud te beheren. Het is een natuurlijke stap vooruit voor onze missie om IAM te vereenvoudigen en om aanmeldingen veiliger en makkelijker te maken voor organisaties van klein tot groot.
In de komende maanden en kwartalen verwachten we nieuwe functies en capaciteiten van LastPass aan u voor te stellen, die gemaakt zijn om bedrijven meer inzicht te geven in de SaaS-toepassingen die binnen hun organisaties gebruikt worden. En we blijven het makkelijker maken voor medewerkers om deze toepassingen veilig te gebruiken. Ook voor onze particuliere klanten zullen we nieuwe functies leveren om hun digitale levens nog beter te beveiligen. Al onze klanten en partners kunnen LastPass-producten verwachten die eenvoudiger dan ooit zijn om te proberen, kopen en gebruiken.
Onze reis is nog lang niet voorbij – sterker nog, dit is pas het begin. We kijken met spanning uit naar de uitdagingen die voor ons liggen, en we geloven dat we er beter dan ooit op voorbereid zijn om ze het hoofd te bieden. Samen passen we ons niet alleen aan op de toekomst, maar we geven de toekomst ook vorm.
Hartelijk dank voor uw ononderbroken vertrouwen in LastPass en voor uw steun.

Een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van LastPass

Onze transformatie tot een onafhankelijk bedrijf waarin beveiliging centraal staat.

Bericht van de CEO: een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van LastPass

Het is alweer de 21e verjaardag van de Maand van de Cyberbeveiliging. Het thema van dit jaar, "<a rel="noopener noreferrer" href="https://www.cisa.gov/cybersecurity-awareness-month" style="background-color: #ffffff;" target="_blank">Beveilig onze online wereld</a>," herinnert ons aan de cruciale rol die we spelen bij het beschermen van gevoelige informatie. Nu cyberaanvallen en datalekken onze digitale wereld dagelijks bedreigen, moeten individuen en bedrijven zelf het heft in hand nemen om betere best practices op het gebied van beveiliging in te voeren. Nu de <a rel="noopener noreferrer" href="https://staysafeonline.org/programs/cybersecurity-awareness-month/" style="background-color: #ffffff;" target="_blank">Maand van de Cyberbeveiliging</a> weer is aangebroken, is de tijd om te handelen.
In slechts vier fundamentele stappen (sterke wachtwoorden gebruiken, meervouwdige verificatie (MFA) inschakelen, phishing bestrijden en software updaten) kunt u uw waardevolle bezittingen beschermen tegen de meest voorkomende bedreigingen. Wanneer deze best practices tegelijkertijd worden geïmplementeerd, vormen ze een vrijwel ondoordringbare muur rond uw privégegevens.
<h2 class="p3" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 13px;">Gebruik sterke wachtwoorden en een wachtwoordbeheerder</h2>
Zwakke en hergebruikte wachtwoorden zijn een open deur voor cybercriminelen. Wachtwoorden als '123456', 'admin', of 'wachtwoord1' zijn niet opgewassen tegen de wachtwoordkrakende software van de snelle supercomputers van vandaag de dag. In de loop der jaren hebben hackers enorme databases van gelekte wachtwoorden verzameld, waardoor aanvallen op basis van wachtwoorden buitengewoon efficiënt en effectief zijn geworden. Daarom zijn korte, gemakkelijk te raden wachtwoorden, vooral wachtwoorden die voor meerdere accounts worden gebruikt, de oorzaak van veel inbreuken op de beveiliging.
<h3 class="p4" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 16px;">Waarom sterke wachtwoorden belangrijk zijn</h3>
<a rel="noopener noreferrer" href="https://blog.lastpass.com/posts/2024/08/password-hygiene" target="_blank">Sterke wachtwoorden</a> voegen een essentiële beschermingslaag toe en kunnen veel aanvallen tegenhouden. Soms is één wachtwoord alles wat tussen een fraudeur en uw gevoelige gegevens in staat. Als dat een sterk wachtwoord is, is de kans veel groter dat het uw account beschermt tegen ongeautoriseerde toegang.
<h3 class="p4" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 16px;">Wanneer is een wachtwoord een sterk wachtwoord?</h3>
Het beste wachtwoord is een wachtwoord dat makkelijk vergeten wordt; een lange, willekeurige reeks tekens die op wartaal lijken.
Een sterk wachtwoord:
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">is 12 of meer tekens lang</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">is een combinatie van hoofdletters, kleine letters, cijfers en symbolen</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">bevat geen inhoudswoorden</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">bevat geen patronen die makkelijk te raden zijn (zoals uw naam of geboortedatum)</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">wordt slechts één keer gebruikt</li>
</ul>
Het routinematig aanmaken van unieke, lange wachtwoorden kan behoorlijk wat tijd en moeite kosten. <a href="https://www.lastpass.com/features/password-generator">Een wachtwoordgenerator</a> kan onmiddellijk een nieuw sterk wachtwoord maken met willekeurige tekencombinaties.
<h3 class="p4" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 16px;">De rol van een wachtwoordbeheerder</h3>
Het kan ontmoedigend zijn om <a rel="noopener noreferrer" href="https://blog.lastpass.com/posts/2024/07/how-to-manage-passwords" target="_blank">veel wachtwoorden te moeten bijhouden.</a> Met een wachtwoordmanager slaat al uw wachtwoorden veilig op één plaats op. Het genereert sterke, unieke wachtwoorden voor elke account en zorgt ervoor dat u vanzelf veilig wordt aangemeld. Daarvoor hoeft u slechts één hoofdwachtwoord te onthouden. De wachtwoordmanager versleutelt uw gegevens, zodat hackers uw opgeslagen informatie niet kunnen ontcijferen, zelfs niet als de servers in gevaar komen.<a rel="noopener noreferrer" href="https://blog.lastpass.com/posts/2024/05/best-business-password-manager" target="_blank">Zorg ervoor dat de wachtwoordmanager</a> die u kiest voorziet in browserintegratie, automatische synchronisatie, en functionaliteit om wachtwoordgerelateerde taken te vereenvoudigen. 
<h2 class="p3" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 13px;">Schakel meervoudige verificatie (MFA) in.</h2>
Cybercriminelen kunnen nog steeds manieren vinden om sterke wachtwoorden te omzeilen, onder andere via phishingaanvallen. Om onbevoegde toegang op dat niveau te voorkomen, is meervoudige verificatie (MFA) nodig.
<h3 class="p4" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 16px;">Wat is MFA en waarom is het belangrijk?</h3>
Aanmelden bij een account vereist gewoonlijk één verificatiestap: uw wachtwoord.<a rel="noopener noreferrer" href="https://blog.lastpass.com/posts/2024/08/benefits-of-multi-factor-authentication" target="_blank">Meervoudige verificatie voegt een extra beschermingslaag toe </a>door twee of meer verificatiemethoden te vereisen om toegang te krijgen tot uw accounts. Gewoonlijk wordt er bij MFA een combinatie gebruikt van:
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">Iets dat u weet (uw wachtwoord)</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">Iets dat u hebt (een smartphone of een veiligheidstoken)</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">Iets dat u bent (biometrische verificatie, zoals een vingerafdruk)</li>
</ul>
In de praktijk zorgt meervoudige verificatie ervoor dat het risico op onbevoegde toegang drastisch vermindert. Zelfs als een aanvaller uw wachtwoord in handen krijgt, heeft hij nog steeds uw tweede vorm van verificatie nodig om toegang te krijgen. Deze tweede verificatiestap is erg moeilijk na te maken of te kraken.
<h3 class="p4" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 16px;">MFA implementeren</h3>
Veel diensten, van persoonlijke e-mailproviders tot financiële instellingen, bieden tegenwoordig MFA-functionaliteit aan. Schakel deze functie waar mogelijk in, inclusief uw wachtwoordmanager. MFA-apps kunnen eenmalige codes genereren; andere sturen een verificatielink naar uw telefoonnummer of e-mailadres. Door gebruik te maken van een vertrouwd apparaat dat u altijd bij u hebt, zoals uw smartphone, maakt MFA het eenvoudig en efficiënt om uw online accounts beter te beveiligen.
<h2 class="p3" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 13px;">Phishing-pogingen herkennen en melden</h2>
<a href="https://blog.lastpass.com/posts/2024/06/phishing">Phishing</a> is een van de meest voorkomende methoden die cybercriminelen gebruiken om gevoelige informatie te stelen. Met phishingaanvallen worden vaak bekende instanties nagebootst, zoals banken en overheidsinstellingen, of persoonlijke contactpersonen, zoals collega's, managers of familieleden.
<h3 class="p4" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 16px;">Phishingtactieken begrijpen</h3>
Bij phishingaanvallen gaat het meestal om frauduleuze e-mails, berichten of websites die ontvangers verleiden tot het verstrekken van persoonlijke informatie zoals gebruikersnamen, wachtwoorden of financiële gegevens.
<a rel="noopener noreferrer" href="https://blog.lastpass.com/posts/2024/08/phishing-examples" target="_blank">Veelvoorkomende tekenen</a> van een poging tot phishing zijn onder andere:  
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">Onverwachte verzoeken van 'vertrouwde' contactpersonen</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">Spel- of grammaticafouten</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">Een gevoel van urgentie, bedreiging of angst in het bericht</li>
</ul>
<ul class="ul1" style="color: #000000;">
 <li class="li5" style="color: #273649; margin: 0px;">Ongebruikelijke of onbekende e-mailadressen</li>
</ul>
Links die u naar een website leiden die enigszins is gewijzigd (bijv. “microsfot.com” in plaats van “microsoft.com”)
<h3 class="p4" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 16px;">Wat u moet doen als u een phishingaanval vermoedt</h3>
Phishingaanvallen komen veel voor, zowel op het werk als thuis. Blijf dus alert, welk apparaat u ook gebruikt. We denken misschien dat onze gegevens het stelen niet waard zijn, maar cybercriminelen harken miljarden dollars binnen door de digitale gegevens te verkopen die ze tijdens veelvoorkomende phishingaanvallen hebben verzameld.
Het is essentieel om phishingaanvallen te <a rel="noopener noreferrer" href="https://blog.lastpass.com/posts/2024/07/how-to-prevent-phishing" target="_blank">herkennen, te vermijden en te melden.</a> Als u een poging tot phishing vermoedt, houd u dan aan de volgende vuistregels:
1. Klik niet op verdachte links. Beweeg alleen de muis erover om de URL te controleren
2. Controleer de afzender  door rechtstreeks contact op te nemen met de persoon of organisatie
3. Meld pogingen tot phishing bij uw IT-afdeling (als het een zakelijke aangelegenheid is) of bij platforms voor het melden van phishing zoals de Fraudehelpdesk, het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude (CMI), of de internationale organisatie de Anti-Phishing Working Group (APWG).
Het stimuleren van een cyberbeveiligingscultuur op de werkplek zorgt voor een betere bescherming van uw bedrijfsmiddelen, waarmee u inbreuken voorkomt waarvoor de kosten hoog op kunnen lopen. Door werknemers te trainen, best practices aan te moedigen en te investeren in <a rel="noopener noreferrer" href="https://blog.lastpass.com/posts/2024/07/safest-password-manager" target="_blank">beveiligingstools zoals LastPass</a> , kan een sterk cyberbeveiligingsraamwerk worden ingericht naarmate bedrijfstechnologieën zich ontwikkelen. 
<h2 class="p3" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 13px;">Werk software regelmatig bij</h2>
Softwareontwikkelaars brengen regelmatig updates uit om beveiligingsproblemen op te lossen, bugs te repareren, functionaliteit toe te voegen en de algemene gebruikerservaring te verbeteren. Maar als u de software niet tijdig bijwerkt, kunnen cybercriminelen kwetsbaarheden van de software misbruiken om uw apparaat of bedrijfsnetwerk binnen te sluipen.
Waarom het bijwerken van software essentieel is
Beveiligingsupdates bevatten vaak bugfixes en beveiligingspatches voor kwetsbaarheden in de software die aan het licht zijn gekomen Door updates over te slaan, geeft u hackers de vrije hand om toegang te krijgen tot kritieke systemen en waardevolle gegevens.
<h3 class="p4" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 16px;">Zo blijft u te allen tijde op de hoogte van updates</h3>
1. Schakel waar mogelijkautomatische updates in, zodat u altijd de veiligste versies van uw software gebruikt. 
2. Controleer regelmatig op updates voor apparaten en software die niet automatisch worden bijgewerkt. 
3. Werk alle toepassingen bij, inclusief browsers, plugins en mobiele apps 
Door te allen tijde up-to-date te blijven verkleint u uw aanvalsbereik, en wordt het voor cybercriminelen moeilijker om uw verdediging te doorbreken.
<h2 class="p3" style="color: #232326; background-color: #ffffff; margin: 0px 0px 13px;">Beveilig uw online wereld: een alomvattende benadering</h2>
De jaarlijkse Maand van de Cyberbeveiliging in oktober is de perfecte gelegenheid om uw huidige online best practices te evalueren en nieuwe voorzorgsmaatregelen te treffen.
Cyberbedreigingen evolueren snel, en treffen dagelijks miljoenen mensen. Het is dus essentieel op proactieve stappen te zetten om uw gegevens veilig te houden. U kunt een fort rond uw digitale wereld bouwen door sterke wachtwoorden te gebruiken, MFA in te schakelen, phishing te herkennen, en software regelmatig bij te werken. Met deze bouwstenen bouwt u een vrijwel ondoordringbare beveiligingsmuur rondom uw online wereld ter bescherming tegen cyberaanvallen.
En vergeet niet dat het beveiligen van uw wereld geen eenmalige inspanning is. Om uzelf te beschermen tegen cybercriminaliteit is het essentieel dat u voortdurend toezicht houdt op de beveiliging van uw gegevens en uw werkplek.
 
Ga aan de slag met LastPass tijdens de Maand van de Cyberbeveiliging. Meer informatie vindt u op <a rel="noopener noreferrer" href="https://word-edit.officeapps.live.com/we/www.lastpass.com" target="_blank">lastpass.com.</a>

Beveilig uw online wereld tijdens de Maand van de Cyberbeveiliging

Leer hoe u zichzelf online kunt beschermen tijdens de Maand van de Cyberbeveiliging. 

Beveilig uw online wereld: Een eenvoudig stappenplan om uzelf te beschermen tijdens de Maand van de Cyberveiligheid

Compliance met AVG/GDPR met LastPass: tips en tools voor naleving 

Voldoe aan de vereisten van de AVG/GDPR met LastPass als veilige wachtwoordmanager. Ontdek hoe LastPass persoonlijke gegevens beschermt en compliance ondersteunt. 

GDPR/AVG-compliance met LastPass

Wat is malware en wat kunt u doen om malware te voorkomen?

Leer meer over malware, verschillende soorten schadelijke software, en wat u hiertegen kunt doen. De experts van LastPass geven u inzicht in malwarebestrijding. 

Wat is malware?

Bij cybercriminaliteit draait het niet alleen om geavanceerde virussen en algoritmen. De schadelijkste aanvallen maken gebruik van menselijke eigenschappen en gedrag. De aanvallers werken met psychologische manipulatie om ervoor te zorgen dat slachtoffers bijvoorbeeld iets downloaden of gegevens invoeren op een nepwebsite. Die eerste misleiding noemen we social engineering.  
Social engineering misbruikt menselijke psychologie, en dat maakt het een lastige vorm van cybercriminaliteit. Hoe beter u de methodes van de aanvallers begrijpt, des te beter kunt u zich ertegen beschermen. In dit artikel leest u meer over social engineering en tips om dit tegen te gaan: 
<ul>
 <li>Wat is social engineering en hoe werkt het? </li>
 <li>Soorten aanvallen met social engineering </li>
 <li>Hoe u bedreigingen herkent en hoe u zichzelf kunt beschermen </li>
</ul>
<h2>Social engineering begrijpen </h2>
<h3>Definite van social engineering </h3>
Bij een social engineering aanval misbruiken hackers menselijke neigingen, om zo toegang te krijgen tot informatie of geld. Scams misleiden mensen om gegevens of systemen bloot te geven of om malware te verspreiden. De cybercriminelen hacken dus niet alleen systemen, maar ze “hacken” ook de menselijke psychologie.  
Een social engineering aanval kan verschillende doelen hebben, bijvoorbeeld om storingen te veroorzaken, om gegevens of geld te stelen, of om toegang te krijgen tot een systeem. Wat deze aanvallen met elkaar gemeen hebben, is dat de slachtoffers worden misleid om de hacker te helpen. 
<a href="https://firewalltimes.com/social-engineering-statistics/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Firewall Times</a> schrijft dat er bij 98% van de cyberaanvallen een vorm van social engineering komt kijken. En de cijfers liegen er niet om: de gemiddelde organisatie wordt in één jaar tijd minstens 700 keer doelwit van een social engineering aanval.  
<h3>Veel voorkomende technieken voor social engineering </h3>
Aanvallers proberen om mensen te misleiden en gaten in hun kennis te misbruiken. Een gebruiker weet bijvoorbeeld niet hoe hij kwetsbaar kan worden als hij een telefoonnummer opgeeft. Social engineering is effectief omdat het ontzettend overtuigend kan zijn. En hoe beter de hacker, des te groter de kans dat u iets doet dat u normaal gesproken niet zou doen.  
Eén kenmerk van social engineering is de psychologische manipulatie. De aanvaller wekt emoties op die u tot handelen aanzetten. Een paar voorbeelden: 
<ul>
 <li>Angst – uw bankrekening wordt geblokkeerd! </li>
 <li>Enthousiasme – u hebt een prijs gewonnen! </li>
 <li>Nieuwsgierigheid – uw pakket komt eraan, kijk snel wat u ontvangt! </li>
 <li>Woede – er zijn vandalen actief in uw buurt, kom in actie! </li>
 <li>Schuldgevoel – er is iets verschrikkelijks aan de hand, en uw geld kan helpen! </li>
</ul>
Een ander voorbeeld bij social engineering is urgentie. U krijgt een bericht dat u onmiddellijk naar een bepaalde website moet gaan, bijvoorbeeld om te voorkomen dat iemand fraude pleegt met uw bankrekening. Of een hele goedkope aanbieding is maar tot middernacht geldig. Door dit valse gevoel van haast let u minder goed op, en vult u bijvoorbeeld een formulier in dat u normaal zou negeren.  
Bij een social engineering aanval gaat het daarom vaak in eerste instantie om vertrouwen. De aanvaller heeft genoeg onderzoek gedaan om precies te weten hoe hij u moet benaderen. Bij de zogenaamde directeursfraude doet iemand bijvoorbeeld uw directeur na, natuurlijk met een dringend verzoek. De aanvallers hebben van tevoren onderzocht hoe ze u kunnen overtuigen, en voor u het weet heeft u vertrouwelijke gegevens verstrekt.  
<h3>Hoe social engineering werkt </h3>
Om risico's tegen te gaan moeten organisaties goed begrijpen hoe social engineering werkt. Het gaat veel verder dan het lanceren van een virus dat een netwerk plat legt. De hacker probeert om u te misleiden en in de val te lokken, zodat u de digitale deur zelf open zet en inbreken niet meer nodig is.  
Een typische aanval begint met het verzamelen van informatie over uw achtergrond. Bij hele gerichte aanvallen noemen we dit “spear phishing”: phishing gericht op één persoon. Na deze voorbereiding neemt de hacker contact op en wint hij uw vertrouwen, met interacties die normaal en betrouwbaar lijken. Hierna slaat de hacker toe, om vervolgens met de buit te verdwijnen. 
<h2>Soorten aanvallen met social engineering </h2>
<h3>Phishing-aanvallen </h3>
Phishing is bekend: de hacker doet zich voor als een organisatie die u vertrouwt en probeert zo om uw gevoelige informatie te verkrijgen. Het bekendste voorbeeld van dit soort social engineering zijn de nepberichten van een bank of bijvoorbeeld van een verzendbedrijf, die vaak in uw spam landen. Die worden massaal verzonden in de hoop dat iemand in de val trapt. Bij spear phishing zijn specifieke personen het doelwit, vaak mensen in hoge posities in het bedrijfsleven of bij de overheid, of bijvoorbeeld mensen van een financiële afdeling.  
Misschien heeft u onlangs ook spam ontvangen die zogenaamd van <a href="https://www.fox35orlando.com/news/ups-package-delivery-scam-florida" target="_blank" rel="noopener noreferrer">UPS</a> kwam. Bij deze phishingaanval dachten de slachtoffers dat ze een pakketbezorging hadden gemist. Vervolgens vulden ze ergens gevoelige gegevens in, ze downloadden malware of ze betaalden een tarief voor de zogenaamde nalevering van pakket – dat echter helemaal niet bestond. 
<h3>Lokken en volgen </h3>
Bij social engineering aanvallen met een lokmiddel worden slachtoffers verleid om persoonlijke gegevens in te vullen. Vaak is het lokmiddel een gratis product of beloning (die natuurlijk niet bestaat). Het resultaat van zo'n soort aanval is vaak een malwarebesmetting op uw computer.  
Een standaard lokmethode is een e-mail met een bijlage met een gratis aanbieding of een nepsoftware. Ook laten hackers hiervoor vaak een USB-stick achter in een bibliotheek of op een parkeerplaats. 
<h3>Pretexting </h3>
Bij pretexting (valse verhalen) gebruiken de aanvallers een valse identiteit, vaak van iemand die het slachtoffer vertrouwt. Ze doen bijvoorbeeld alsof ze een leverancier zijn, zodat u direct in contact gaat. Het doel kan bijvoorbeeld zijn om gegevens te bemachtigen, maar ook om malware te lanceren. 
<h2>Bescherming tegen social engineering </h2>
<h3>Het belang van sterke wachtwoorden </h3>
Medewerkers kiezen nog veel te vaak één wachtwoord dat ze makkelijk kunnen onthouden, zoals de naam van hun huisdier. En dat gebruiken ze vervolgens voor al hun accounts. <a href="https://www.cisco.com/c/en/us/products/security/what-is-social-engineering.html" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Cisco</a> beveelt aan om een beleid op te zetten dat medewerkers dwingt om unieke, sterke wachtwoorden te gebruiken.  
U kent het ongetwijfeld: een combinatie van kleine letters en hoofdletters, met cijfers en speciale tekens, en een minimum lengte. Ook zou het beleid moeten vastleggen hoe vaak mensen een wachtwoord moeten vernieuwen, en dit waar mogelijk instellen in hun programma's. En natuurlijk moet u uw medewerkers waarschuwen dat wachtwoorden niet op een notitieblok mogen rondslingeren. 
Maar misschien nog wel belangrijker dan de sterkte van een wachtwoord, is waar u het bewaart. Een wachtwoordbeheerder helpt u om goede wachtwoorden aan te maken, op te slaan, bij te werken en in te vullen. En het belangrijkste: wachtwoordbeheerders houden uw wachtwoorden veilig en vullen ze nooit automatisch in op nepwebsites. Investeer in een goede software, die uw wachtwoorden kan synchroniseren tussen apparaten. 
<h3>Tweeledige verificatie </h3>
Netwerkdiensten die veel risico lopen, zoals VPN's en modempools, zouden beveiligd moeten zijn met tweeledige verificatie. Een medewerker moet dan bijvoorbeeld de aanmelding op een computer bevestigen op een geregistreerde smartphone. Een aanvaller kan weliswaar een wachtwoord raden, maar zonder toegang tot de smartphone komt hij hiermee nog niet binnen in uw systemen. 
Er zijn verschillende methoden beschikbaar voor tweeledige verificatie, zoals een eenmalige code, een biometrische verificatie met een vingerafdruk of gezichtsscan, een sms-code of een pushbericht. 
<h3>Voorlichting aan medewerkers </h3>
Het heeft geen zin om uw medewerkers een langdradige handleiding te geven over cyberbeveiliging. Waarschijnlijk gebruiken ze die pas als er problemen zijn, en dat is te laat. Cyberbeveiliging moet een onderdeel uitmaken van uw bedrijfscultuur en uw operationele routines. Alleen zo kunt u uw systemen veilig houden. Uw medewerkers moeten bijvoorbeeld weten wat social engineering is, hoe ze het herkennen en wat ze hiertegen kunnen doen. 
Gebruik voorlichting om het risico op aanvallen te verlagen. Maak de trainingen interactief en spannend. Sommige organisaties gebruiken bijvoorbeeld online modules met quizvragen. Praat ook over recente aanvallen in vergelijkbare organisaties, of bespreek incidenten binnen uw eigen organisatie. Geef veel voorbeelden van social engineering en ook van andere soorten cybercriminaliteit, zodat uw medewerkers meer kans maken om aanvallen te herkennen.  
Wees creatief met uw voorlichting over cyberbeveiliging. Veel organisaties voeren simulaties uit met hun eigen technologie of ze houden zelfs oefeningen in real-time.  
<h2>Tekenen van social engineering herkennen </h2>
<h3>Waar u op moet letten </h3>
<a href="https://www.webroot.com/us/en/resources/tips-articles/what-is-social-engineering" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Webroot</a> noemt de volgende waarschuwingssignalen: 
<ul>
 <li>E-mails die zogenaamd van een vertrouwde bron zijn, en die om hulp vragen. Misschien vraagt uw “collega” informatie over de zakelijke creditcard. </li>
 <li>E-mails met informatieaanvragen die zogenaamd afkomstig zijn van een echte organisatie, zoals een bank. </li>
 <li>Een actie of een reactie op iets dat u niet in gang hebt gezet – zoals het voorbeeld van UPS, waarbij u een bericht ontvangt over een pakket dat u nooit hebt besteld. </li>
</ul>
<h3>Verdachte online aanvragen </h3>
Een paar voorbeelden van onbetrouwbare aanvragen: 
<ul>
 <li>De vraag of u wilt doneren aan een goed doel. Deze aanvallers spelen in op actuele zaken om u te verleiden iets “goeds” te doen.  </li>
 <li>Meldingen dat u iets gewonnen hebt. Om uw prijs te krijgen, moet u een formulier invullen of informatie geven, bijvoorbeeld uw adres en bankgegevens om zogenaamd het geld over te maken. </li>
 <li>Een antwoord op een vraag die u nooit hebt gesteld. Een aanvaller kan zich voordoen als een bank of instelling die u kent, in de hoop dat u nieuwsgierig wordt. Misschien wordt u gevraagd om uw identiteit te verifiëren of om een adres in te voeren, of om toegang te verlenen tot uw organisatie. </li>
</ul>
<h3>Ongebruikelijke telefoontjes of e-mails </h3>
Zorgwekkende e-mails en telefoontjes (vishing) zijn ook een voorbeeld van de psychologische manipulatie bij social engineering. Een hacker doet zich bijvoorbeeld voor als uw bank en stuurt een sms vanaf een telefoonnummer met veel witruimte tussen de cijfers. Dat is een teken dat hier iets niet pluis is.  
Een gemene vorm van misleiding bij social engineering is een bericht dat een probleem uitlegt, en u vraagt om het op te lossen. Hiervoor moet u dan uw identiteit bevestigen, vaak via een link. De e-mails en websites zien er bedrieglijk echt uit, inclusief de logo's en de stijl van de echte organisatie. Zo trapt u makkelijk in de val. Vaak wordt er bij deze vorm van phishing ook een gevoel van haast opgewekt, zodat u sneller zult handelen.  
<h2>Best practices en tips tegen social engineering </h2>
<h3>Regelmatige software-updates </h3>
Reken niet alleen op de automatische updates van uw computer. Gedateerde software maakt het leven makkelijker voor hackers, dus controleer of uw updates ook daadwerkelijk regelmatig worden uitgevoerd.  
<h3>Gevoelige gegevens beschermen </h3>
Dwing meerdere beveiligingslagen af. Eén optie is om speciale software aan te schaffen ter bescherming van grote hoeveelheden gevoelige informatie. Wees echter kritisch bij het kiezen van uw leverancier, want het kan zijn dat deze partij toegang krijgt tot uw gegevens.   
<h3>Toegangscontroles implementeren </h3>
Voor eenvoudige stappen met weinig onderhoud kunt u wachtwoordbeheer implementeren en meervoudige verificatie afdwingen. Andere mechanismen zoals adaptieve verificatie controleren de identiteit van gebruikers nog eens extra met factoren als locatie, gedragsanalyses, etc.  
<h2>Aanvullende materialen </h2>
<h3>Beveiligingsfuncties van LastPass </h3>
Eén verschil tussen LastPass en andere wachtwoordmanagers is de versleuteling op basis van zero knowledge. U bent de enige persoon met toegang tot uw gegevens, met behulp van een unieke sleutel. Zo staan uw gegevens niet onversleuteld op onze servers en is de gegevensintegriteit gewaarborgd. 
<h3>Zakelijke accounts én privéaccounts beschermen </h3>
Waarschijnlijk zijn uw zakelijke accounts sterker beveiligd. Het is echter de moeite waard om ook uw privégegevens sterker te beveiligen. Een eenvoudige stap is het toevoegen van meervoudige verificatie voor toegang tot uw mail of uw bankgegevens. En met een wachtwoordbeheerder of authenticator hoeft u zich nooit meer zorgen te maken over een vergeten of gestolen wachtwoord. 
Hackers gebruiken social engineering voor steeds geavanceerdere aanvallen. Maar als u de methoden van social engineering aanvallen kent, kunt u de psychologische manipulatie beter herkennen en zo voorkomen dat u het slachtoffer wordt van cybercriminelen. Als u iets niet helemaal vertrouwt, stel uzelf dan de volgende vragen: 
<ul>
 <li>Wordt er ingespeeld op mijn emoties? Voel ik me plotseling bijvoorbeeld angstig, nieuwsgierig, of gehaast? </li>
 <li>Is dit bericht afkomstig van een legitieme persoon of organisatie? </li>
 <li>Bevat dit bericht verdachte links of bijlagen? </li>
 <li>Lijkt dit te mooi om waar te zijn? </li>
</ul>
Denk eraan: met social engineering hacken cybercriminelen in de eerste plaats uw menselijke emoties en uw gedrag, voordat ze aan uw systemen beginnen. Laat u niet haasten of onder druk zetten. Neem een moment de tijd om nog eens goed te kijken of een bericht legitiem is, zeg dat u later terugbelt, en leer uzelf goede gewoontes aan in de omgang met internet en digitale beveiliging. 
Voorkom social engineering. <a href="https://lastpass.com/enterprise_trial.php" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Begin vandaag nog uw proefperiode van LastPass</a>.

Social Engineering: tips om uzelf te beschermen 

Ontdek wat social engineering is, wat de risico's zijn en hoe LastPass u kan beschermen tegen psychologische manipulatie. Blijf digitaal veilig met LastPass. 

Wat is social engineering?

<h2>Wat is phishing?</h2>
<h3>De definitie van phishing</h3>
Phishing is een vorm van cybercriminaliteit die vandaag de dag maar liefst <a href="https://www.forbes.com/sites/technology/article/what-is-phishing/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">tweederde van de beveiligingslekken per jaar</a> veroorzaakt. Criminelen phishen naar uw geld, persoonlijke informatie, of andere bezittingen, door u hierom te vragen via frauduleuze e-mails of andere vormen van communicatie. Phishing-e-mails treffen alle soorten werkomgevingen, zowel kleine bedrijven als grote ondernemingen, en kunnen zich zelfs voordoen als persoonlijk aan u gericht e-mails.
<h3>Veelgebruikte methoden bij phishing-aanvallen</h3>
Bij een phishingscam sturen cybercriminelen meestal e-mails, berichten of sms'jes die bedoeld zijn om mensen te misleiden tot het delen van financiële gegevens of persoonlijke informatie. Een phishing-e-mail of -bericht geeft de indruk dat de communicatie afkomstig is van een betrouwbare bron, gezaghebbend persoon of iemand die in de problemen zit. Een nietsvermoedende ontvanger zal hierdoor ongerust raken, of gewoon nieuwsgierig zijn om te reageren.
We spreken dan ook van een phishingscam of een phishingfraude omdat het doel is te profiteren van iemands goedgelovigheid, emotionele reacties of gebrek aan kennis over phishing. Maar ook het simpelweg te weinig aandacht besteden aan details in de communicatie kan er al voor zorgen dat iemand slachtoffer wordt van een phishing-aanval.
<h3>Voorbeelden van phishingscams</h3>
Veel grote beveiligingslekken beginnen met phishing-aanvallen.
<ul>
 <li>Tijdens 'Operatie Phish Phry' van de FBI in 2009 werden 100 mensen beschuldigd van cybermisdrijven. De FBI werd getipt toen klanten phishing-e-mails ontvingen die eruit zagen alsof ze afkomstig waren van hun vaste bank. Klanten werden in die e-mails gevraagd om hun rekeninggegevens en wachtwoorden in te voeren op officieel uitziende, maar in feite frauduleuze websites. Dit heeft geleid tot enorme financiële schade voor zowel de klanten als hun banken.</li>
 <li>Een bekende phishingscam was de Target/FMS Scam van 2013. Bij deze phishingfraude verkregen hackers toegang tot de creditcardgegevens van 40 miljoen klanten van het bedrijf Target, waardoor 70 miljoen klantgegevens gecompromitteerd raakten. Cybercriminelen hadden een phishing-e-mail verstuurd naar werknemers van een HVAC-bedrijf dat door Target was ingehuurd, waarmee malware op de betaalautomaten kon worden geïnstalleerd. De werknemers hadden de criminelen zo zonder dat ze het wisten via de phishing-e-mail toegang verleend tot de servers van het bedrijf.</li>
 <li>In 2016 werd FACC, een Oostenrijkse fabrikant van luchtvaartonderdelen met wereldberoemde klanten als Boeing en Airbus, het slachtoffer van een phishing-aanval toen hackers zich voordeden als de CEO van het bedrijf, de Canadese Walter Stephen. Tijdens deze phishingscam gaven hackers die zich voordeden als Stephen een werknemer de opdracht om $ 61 miljoen over te maken naar de bankrekening van een crimineel in China. Toen de phishingfraude aan het licht kwam, ontsloeg het bedrijf zowel de CEO als de CFO, en werd het aangeklaagd voor schadevergoeding wegens het incorrect implementeren van beveiligingscontroles en het onvoldoende bewaken van het beveiligingsproces. De nasleep was aanzienlijk. </li>
</ul>
<h2>Soorten phishing-aanvallen</h2>
<h3>Overzicht van verschillende soorten phishing-aanvallen </h3>
Er zijn verschillende soorten van phishing, en meerdere stijlen van phishing-aanvallen. Phishing vindt plaats via e-mails, maar ook via sms'jes, berichten via sociale media, en telefoongesprekken. De meeste phishing-aanvallen zijn ontworpen om zoveel mogelijk mensen op te lichten en leveren meestal weinig op. Sommige phishing-aanvallen zijn echter technisch complexer ingericht en kunnen verstrekkende problemen veroorzaken en gericht zijn op specifieke personen en organisaties. Voorbeelden van dit soort aanvallen zijn spear phishing, clone phishing en whaling. E-mail-phishing is echter de meest voorkomende phishing-aanval.
<h3>Spear phishing: wat het is en hoe het werkt </h3>
Spear-phishing-aanvallen zijn gericht op specifieke personen, in tegenstelling tot aanvallen waarbij een breed net wordt uitgeworpen om zoveel mogelijk slachtoffers te maken. Bij dit type phishing-aanval krijgt een crimineel toegang krijgt tot de interne e-mail van een organisatie, vaak via gewone phishing of kwetsbaarheden in het systeem. Vervolgens wordt het doelwit geselecteerd en een plan uitgewerkt, waarna de hackers zich voordoen als iemand binnen de organisatie, zoals een collega of gezaghebbend persoon, en namens deze persoon realistisch ogende e-mails versturen naar het slachtoffer. Zo'n phishing-e-mail kan bijvoorbeeld instructies bevatten om een bepaalde taak uit te voeren, of geschreven zijn om een bepaalde emotionele reacties te ontlokken om het doelwit te motiveren die taak uit te voeren. Deze e-mails zijn te herkennen aan subtiele afwijkingen, die het slachtoffer door zijn emotionele reactie of nieuwsgierigheid misschien niet opmerkt. Het is dan ook van cruciaal belang om bij twijfel het zekere voor het onzekere te nemen.
<h3>Clone phishing: wat het is en hoe het werkt </h3>
Bij clone phishing worden simpele phishingtechnieken gebruikt om toegang te krijgen tot originele e-mails met bijlagen, waarvan kopieën worden gemaakt. Zo kan een cybercrimineel bijlagen verzenden in e-mails die lijken op originele berichten van de organisatie, maar in feite malware bevatten die wordt gebruikt om gevoelige informatie te stelen. De phishing-e-mails worden meestal verzonden als urgente berichten met 'bijgewerkte' bijlagen, waarbij deze urgentie wordt gebruikt om het slachtoffer snel te laten reageren, zodat hij geen tijd heeft op te letten op de kleine details. In tegenstelling tot spear phishing, dat gericht is op een specifieke organisatie of specifiek persoon, is het doel van clone phishing om het bericht geloofwaardig te laten overkomen voor iedereen die het leest.
<h2>Phishing-e-mails herkennen </h2>
<h3>Algemene kenmerken van phishing-e-mails </h3>
Phishing-e-mails bevatten over het algemeen grammaticale fouten, ongebruikelijke e-mailadressen of hyperlinks, verdachte downloads in bijlagen, en zijn vaak afkomstig zijn van een onbekend e-mailadres. Bedrijven vereisen vaak specifieke cyberbeveiligingstraining om werknemers phishing-e-mails te helpen te herkennen.
<h3>Verdachte inhoud identificeren </h3>
Wanneer in een e-mail rechtstreeks om gevoelige informatie wordt gevraagd, gebruik dan alleen goedgekeurde en veilige kanalen om die informatie te delen, en doe dit alleen als het nodig, raadzaam en veilig is. Dubbelcheck ongebruikelijke verzoeken, en als een e-mail u naar een website leidt, bestudeer dan eerst de URL in de adresbalk om er zeker van te zijn dat deze correct is voordat u persoonlijke gegevens invoert. E-mails van bekende personen of organisaties met ongebruikelijke kenmerken, zoals onverwachte content of een ongebruikelijke schrijfstijl, moeten als verdacht worden behandeld. Hetzelfde geldt voor e-mails met oproepen tot urgentie, of die emotioneel beladen uitdrukkingen, bedreigingen, of ongevraagde of plotselinge mededelingen bevatten.
<h3>Tips om niet in phishing-scams te trappen </h3>
Er zijn eenvoudige maatregelen die u kunt treffen om te voorkomen dat u het slachtoffer wordt van phishingfraude.
<ul>
 <li>Maak uzelf bekend met het onderwerp en lees u zo goed mogelijk in over hoe phishing werkt</li>
 <li>Volg een cursus of raadpleeg het cyberbeveiligings- of IT-team op uw werk.</li>
 <li>Blijf op de hoogte van het nieuws over bekende phishing-scams en cyberbeveiligingslekken. Dit kan een schat aan nuttige, bijgewerkte informatie opleveren over nieuwe phishing-strategieën en het herkennen van phishing-aanvallen in het algemeen.</li>
 <li>Zorg ervoor dat beveiligingsprincipes van uw organisatie nauwkeurig worden gedefinieerd, en houd u strikt aan de bijbehorende beveiligingsprotocollen en -controles.</li>
</ul>
Bestudeer en analyseer de informatie in e-mails, sms'jes, berichten op sociale media en telefoongesprekken zorgvuldig om de herkomst ervan te bepalen, en bepaal op basis daarvan of het veilig genoeg is om op het verzoek in te gaan.
Controleer communicatie te allen tijde, maak er tijd voor. Bent u het gesprek begonnen of heeft de andere persoon dat gedaan? Wat was het doel van de communicatie, en vond u de manier waarop u benaderd werd passen bij dat doel? Kunt u eigenaardige kenmerken identificeren, zoals onverwachte urgentie, emotioneel beladen verzoeken, ongebruikelijk opgestelde zinnen, grammaticale fouten, of verdachte links of instructies? Elk van deze zaken kan wijzen op een phishing-aanval.
Het gebruik van een wachtwoordmanager zoals LastPass is een van de meest eenvoudige maatregelen om te voorkomen dat hackers toegang krijgen tot e-mailcommunicatie en dat eindgebruikers frauduleuze formulieren invullen.
<h2>Uzelf beschermen tegen phishing </h2>
<h3>Best practices om phishing-aanvallen te voorkomen </h3>
Er zijn eenvoudige best practices om phishing-aanvallen te helpen voorkomen. Om te beginnen: neem de tijd. Bestudeer uw e-mail grondig, controleer of de afzender en het adres overeenkomen, en let op tekenen van verdachte activiteiten voordat u reageert.
<h3>Gebruik sterke en unieke wachtwoorden </h3>
Stel meervoudige verificatie (MFA) en sterke wachtwoorden in om inbreuken te voorkomen en gegevens te beschermen. Als u uw wachtwoorden regelmatig wijzigt of een wachtwoordmanager gebruikt, wordt het voor hackers moeilijker om toegang te krijgen en worden uw gegevens beschermd.
<h3>De rol van wachtwoordbeheerders als LastPass bij bescherming tegen phishing </h3>
Wachtwoordbeheerders zoals LastPass zijn ingericht om de 'wachtwoordmoeheid' bij eindgebruikers tegen te gaan en zo de beveiliging van communicatie te allen tijde te waarborgen. LastPass detecteert daarnaast valse websites, waardoor het invullen van formulieren met persoonlijke gegevens op frauduleuze sites wordt voorkomen.
<h2>Phishing melden en erop reageren </h2>
<h3>Wat u moet doen als u een phishing-e-mail ontvangt </h3>
Als u vermoedt dat u een phishing-e-mail hebt ontvangen, neem dan de tijd om grondig te kunnen observeren, rapporteren en reageren.
Klik nooit op links en download geen bijlagen. Neem contact op met de afzender voordat u actie onderneemt, en rapporteer uw vermoeden conform de rapportageprocessen van uw bedrijf.
<h3>Hoe u phishingscams kunt melden </h3>
Het melden van phishing helpt toekomstige oplichting te voorkomen en bekende oplichters te identificeren. Volg de meldingsprocedures van uw organisatie en vraag uw IT- of cyberbeveiligingsteams om advies. U kunt pogingen tot phishing ook melden bij overheidsinstanties zoals de Fraudehelpdesk of het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude (CMI).<a href="https://www.ic3.gov/" target="_blank" rel="noopener noreferrer"></a><a href="https://apwg.org/reportphishing/" target="_blank" rel="noopener noreferrer"></a>
<h3>Te ondernemen acties als u denkt dat u bent gephisht </h3>
Als u vermoedt dat u het slachtoffer bent geworden van een phishing-aanval, koppel uw apparaat dan onmiddellijk los van het internet, scan het met antivirussoftware, en controleer e-mails en online accounts op verdachte transacties. Als de gebeurtenis plaatsvond op een werkgerelateerd netwerk of apparaat, meld dit dan direct en volg de standaard beveiligingsprocedures van uw organisatie.
Phishing is een ernstige bedreiging die alleen met enorme waakzaamheid en kennis van zaken kan worden bestreden. Voor zowel individuen als organisaties is het daarom cruciaal om het inzicht in phishing-aanvallen te vergroten, ter herkenning van veelvoorkomende technieken die worden gebruikt, de manier waarop u verdachte e-mails kunt herkennen, en de heersende best practices op het gebied van phishing en phishingscams.
Het allereerste waar u aan zou moeten denken? Gebruik een goede wachtwoordmanager. <a href="https://lastpass.com/enterprise_trial.php" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Start uw LastPass-proefversie vandaag nog</a> om uw organisatie te versterken tegen phishing-aanvallen.

Phishing: Wat is het en hoe beschermt u zich ertegen?

Meer informatie over de geavanceerde beveiligingsfuncties waarmee LastPass uw gegevens beschermt tegen phishing-aanvallen. Blijf online veilig met LastPass. 

Phishing: wat het is en hoe u zich ertegen beschermt 

Apple deed verschillende grote aankondigingen tijdens de Worldwide Developer Conference (WWDC24) vorige week, met onder andere een preview van zijn beveiligingsaanbod. Bij LastPass hadden we natuurlijk extra veel aandacht voor de introductie van de nieuwe Passwords-app van Apple, die mensen kunnen gebruiken op iPhones, iPads, Mac en andere producten van Apple.
 
De wereld is nog steeds afhankelijk van wachtwoorden voor online beveiliging, en het is goed dat een grote speler als Apple het belang hiervan nog eens onderstreept.
 
Voor sommige Apple-gebruikers kan de nieuwe Passwords-app ook een handige optie zijn. Toch geloven we dat LastPass veelzijdiger en veiliger is – voor consumenten, bedrijven en iedereen die veilige wachtwoorden wil kunnen gebruiken op verschillende platformen.
 
<h2 class="p1" style="color: #000000; margin: 0px;">Apple Passwords versus LastPass</h2>
 
Wat maakt LastPass bijzonder? Hier geven we aan welke functies LastPass volgens ons de betere keus maken voor uw wachtwoordbeheer
<ul>
 <li class="p1" style="color: #000000; margin: 0px;">Compatibel met alle apparaten: de meeste gebruikers van LastPass gebruiken hun online accounts en apps op verschillende apparaten. LastPass ondersteunt alle besturingssystemen en apparaten, in tegenstelling tot de wachtwoordmanager van Apple. Deze is alleen beschikbaar voor mensen met Apple, en voor sommige Windows-gebruikers met een omweg via de iCloud-app voor Windows. Apple biedt geen ondersteuning voor mensen die werken met Google Chrome of Android.</li>
 <li class="p1" style="color: #000000; margin: 0px;">Gericht op bedrijven: LastPass is ontworpen voor zowel particulieren als bedrijven. Bedrijven kunnen gebruik maken van speciale beleidsregels en rapporten, maar Apple Passwords werkt alleen voor particulieren.</li>
 <li class="p1" style="color: #000000; margin: 0px;">Geavanceerde beveiligingsfuncties: LastPass biedt functies die voorbij gaan aan gewone wachtwoordbeveiliging, met een beveiligingsdashboard en inzicht in schaduw-IT en integraties. Dat maakt het een veel uitgebreidere oplossing voor identiteitsbeveiliging.</li>
 <li class="p1" style="color: #000000; margin: 0px;">Monitoring van het dark web: LastPass controleert continu of uw gegevens betrokken waren bij een hack of gegevenslek, en waarschuwt als u in actie moet komen. Passwords van Apple biedt deze functie niet.</li>
 <li class="p1" style="color: #000000; margin: 0px;">Opties voor herstel: LastPass biedt krachtige opties voor accountherstel, bijvoorbeeld bij problemen als sim-swapping, zodat u altijd toegang houdt tot uw accounts. Apple Passwords heeft geen volledige herstelmechanismen voor dit soort scenario's.</li>
 <li class="p1" style="color: #000000; margin: 0px;">Flexibel: LastPass-gebruikers zitten niet vast aan één ecosysteem, en dat is flexibel en handig voor bedrijven en particulieren die verschillende apparaten en platformen gebruiken.</li>
</ul>
<h2>Wat zeggen experts uit de branche over Apple Passwords?</h2> U hoeft ons niet te geloven. Ken Buckler, Research Director bij Enterprise Management Associates, is ook niet compleet overtuigd:
 
“Als branche proberen we wachtwoorden weliswaar af te schaffen, maar voorlopig is dat nog geen realiteit. En zolang als we nog wachtwoorden gebruiken, blijven phishing, zwakke wachtwoorden, en hergebruik van wachtwoorden voor verschillende accounts de belangrijkste factoren die de digitale veiligheid van accounts in gevaar brengen.
 
Met een wachtwoordbeheer kunnen mensen sterke en unieke wachtwoorden veilig gebruiken, en dat levert een essentiële basisbeveiliging voor normale gebruikers. Maar deze beheerders moeten werken op alle besturingssystemen en apparaten, anders zijn ze simpelweg niet effectief en nuttig. Hopelijk brengt Apple een versie uit die compatibel is met Android en ChromeOS.”
 
Diverse analisten hebben al commentaar geleverd op de beperkingen van Apple Passwords. Ten eerste kiezen veel mensen liever voor een diepgaande beveiliging, in plaats van al hun beveiliging uit te besteden aan Apple. Bestaande wachtwoordbeheerders werken al goed met het ecosysteem van Apple en leveren probleemloze compatibiliteit. Hier voegt de nieuwe app niets toe.
 
De trend gaat naar hybride systemen, met diverse combinaties van clouds, telefonie en besturingssystemen. Dat maakt het aanbod van Apple minder aantrekkelijk voor mensen die met verschillende technologieën werken, met name als ze (ook) Android of Chrome hebben. Bovendien geven sommige gebruikers de voorkeur aan beveiligingsmechanismen met een fysiek aspect (bijvoorbeeld met een YubiKey-sleutel, een vingerafdruk of een andere verificatie-app), wat lastiger is met de apparaatgerichte oplossing van Apple.
 
Onafhankelijke wachtwoordmanagers zijn duidelijk een betere keus, ook omdat identiteitsbeveiliging absoluut essentieel is. Analisten voorspellen dan ook dat gebruikers – en dan met name bedrijven – niet zo snel zullen overstappen op de nieuwe toepassing van Apple.
<h2>Gebruikers van wachtwoordbeheerders zitten niet graag gevangen in één systeem.</h2> Onze zakelijke klanten geven ook aan dat ze niet vast willen zitten aan één specifiek apparaat of besturingssysteem, ongeacht de functies van zo'n systeem. Met het vele werken op afstand, platformwerk en “bring your own device” zal het product van Apple waarschijnlijk simpelweg niet leveren wat deze bedrijven nodig hebben.
 
LastPass doet er alles aan om onze klanten en partners een oplossing te leveren voor wachtwoordbeheer en identiteitsbeheer, waarmee ze vrij zijn om te werken zoals zijn willen – zonder beperkingen. We geloven dat onafhankelijkheid belangrijk is: de onafhankelijkheid om iedere toepassing of website te gebruiken via alle mobiele apparaten, met alle besturingssystemen en browsers. We zullen er altijd aan werken om de keuzes van onze klanten te ondersteunen, en ervoor te zorgen dat ze hun digitale leven kunnen leven zoals ze dat zelf willen.

Is Apple Password Manager ideaal voor iedereen?

LastPass doet er alles aan om onze klanten en partners een oplossing te leveren voor wachtwoordbeheer en identiteitsbeheer, waarmee ze vrij zijn om te werken zoals zijn willen. 

<h1>Wat is een digitale voetafdruk?</h1>
Als u over het strand loopt, laat u sporen achter. Zelfs als u probeert om alles achter u uit te wissen, liggen de zandkorrels anders dan voorheen. Misschien is uw voetafdruk duidelijk te zien, of misschien zijn er alleen kleine sporen, zoals uw DNA als er een paar haren uitvallen door de wind.
Dit principe geldt ook online: alles wat u doet, laat digitale sporen achter. In dit artikel bekijken we de betekenis van een digitale voetafdruk voor particulieren en organisaties, met onder andere:
<ul>
 <li>Soorten digitale voetafdrukken, zoals passieve en actieve voetafdrukken</li>
 <li>Beveiligingsrisico's en wat u hiertegen kunt doen</li>
 <li>Best practices voor uw online activiteiten </li>
</ul>
<h2>De digitale voetafdruk – een korte inleiding</h2>
<h3>Wat is de betekenis van een digitale voetafdruk?</h3>
Een <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.ibm.com/topics/digital-footprint" target="_blank">digitale voetafdruk</a> of digitale schaduw is de unieke combinatie van gegevens die een persoon of bedrijf achterlaat bij het gebruik van het internet. Dit kunnen bijvoorbeeld cookies zijn, of volgcodes die websites gebruiken voor bezoekers, of gegevens die u invult op online formulieren.
<h3>Waarom is een digitale voetafdruk belangrijk?</h3>
Uw online voetafdruk helpt legitieme bedrijven om u te identificeren, met of zonder volgcookies. Met deze gegevens, ongeacht hoe klein of anoniem, bouwen bedrijven uw unieke gegevensprofiel op. Dit klinkt in eerste instantie onprettig, maar het heeft ook voordelen.
Met uw gegevensprofiel kunnen bedrijven bijvoorbeeld betere klantenservice leveren, of informatie aanbieden die voor u ook daadwerkelijk relevant is. Als bedrijven uw actuele bezoek kunnen koppelen aan eerdere activiteiten, ontvangt u <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.allstateidentityprotection.com/business/content-hub/how-is-your-digital-footprint-data-used-by-legitimate-businesses" target="_blank">persoonlijkere content</a>, bijvoorbeeld een speciale korting voor een product dat u eerder hebt bekeken op een website.
Een ander voordeel: veilig transacties. Bedrijven kunnen verificatie gebruiken om uw transacties te controleren als u online iets koopt.
Tot slot kunnen digitale voetafdrukken ook de naleving van relevante wet- en regelgeving ondersteunen. Bedrijven met klanten in de EU moeten zich bijvoorbeeld aan de <a rel="noopener noreferrer" href="https://gdpr-info.eu/" target="_blank">Algemene Verordening Gegevensbescherming</a> houden voor het verzamelen, beheren en delen van gegevens.<a rel="noopener noreferrer" href="https://www.hhs.gov/hipaa/index.html" target="_blank"></a>
<h3>Wat zit er allemaal in een digitale voetafdruk?</h3>
Alle gegevens die u kunnen identificeren, maken onderdeel uit van uw digitale voetafdruk. Voor particulieren gaat het bijvoorbeeld om een IP-adres, geolocatie of aanmeldingsgegevens. Voor bedrijven omvat dit alles wat het bedrijf online doet en alle content, inclusief websites, vertrouwelijke databases en apparaten met een internetverbinding.
<h2>Soorten digitale voetafdrukken</h2>
<h3>Actieve en passieve digitale voetafdrukken</h3>
Actieve digitale voetafdrukken bevatten alle gegevens, middelen en activiteiten die en bedrijf direct onder controle heeft. Denk hierbij aan:
<ul>
 <li>Openbare content van het merk, inclusief websites, social media, digitale advertenties, etc.</li>
 <li>Alle gegevens in eigendom van het bedrijf, zoals intellectuele eigendommen, financiële verslaglegging of klantendatabases.</li>
 <li>Apps en diensten, inclusief alles waar klanten mee werken.</li>
 <li>Alle hardware en software op het bedrijfsnetwerk, inclusief mailaccounts, verbonden privéapparaten van medewerkers en toepassingen in de cloud.</li>
</ul>
Passieve digitale voetafdrukken bevatten activiteiten en gegevens waar het bedrijf niet direct controle over uitoefent. Dit zijn een paar typische componenten van een passieve digitale voetafdruk:
<ul>
 <li>Softwarepakketten, activiteiten en assets van derden, bijvoorbeeld leveranciers.</li>
 <li>Toepassingen en apparaten die verbinding maken met het bedrijfsnetwerk, zonder directe goedkeuring of zonder medeweten van de IT-afdeling. Dit is de zogeheten “schaduw-IT”.</li>
 <li>IT-assets die niet meer actief beheerd worden, zoals een oud social media-account of verouderde software.</li>
 <li>Schadelijke entiteiten, die bijvoorbeeld zijn aangemaakt door hackers. Denk aan gestolen gegevens op het dark web, of nepwebsites die worden gebruikt om klanten van het bedrijf op te lichten.</li>
 <li>Content over het bedrijf, die wordt gemaakt door derden. Denk hierbij aan krantenartikelen of recensies van klanten.</li>
</ul>
<h3>Online tracking en gegevensverzameling</h3>
Tracking – online volgtechnologie – gebeurt altijd, ook als u zich hier niet bewust van bent. Servers en beheerders registreren bijvoorbeeld uw IP-adres als u online gaat, en vaak blijven die adressen altijd hetzelfde. Ook gegevens als uw besturingssysteem, de gebruikte browser en de hardware maken onderdeel uit van uw gegevensprofiel.
Cookies laten een klein stukje software achter, waarmee websites u bij een toekomstig bezoek kunnen herkennen. Vaak vragen bedrijven gebruikers om cookies te accepteren, zodat ze de gegevens van de gebruiker kunnen verzamelen, gebruiken en opslaan. Gebruikers kunnen cookies afwijzen, maar dan werkt de website minder goed.
Ook met nieuwsbrieven kunnen bedrijven u volgen, of als u online iets koopt. Lees het privacybeleid van een website om na te gaan hoe bedrijven omgaan met uw gegevens. Als u eenmaal akkoord bent gegaan met cookies, is het lastig om nog te beperken hoeveel informatie het bedrijf mag verzamelen en delen.
<h3>Digitale voetafdrukken op social media</h3>
Social media heeft een enorm bereik, en u bent hier eenvoudig te vinden. Als u zich aanmeldt vanaf verschillende apparaten of als u uw logins van social media gebruikt voor aanmeldingen op andere websites, maakt u uw digitale voetafdruk een stuk groter. Ook mensen die u niet kent, kunnen uw vrienden en contacten zien. Foto's en tags van andere mensen en locaties versterken dit effect.
Betekent dit dat u uw Facebook-account moet deactiveren? Nee, niet per se. Social media en ook andere online kanalen zijn overal, en vaak te belangrijk om te negeren. Maar het is wel belangrijk om u bewust te zijn van de manier waarop bedrijven uw gegevens kunnen bewaren en gebruiken, en hoe u hun toegang tot deze gegevens kunt beheren.
<h2>Uw digitale voetafdruk beheren</h2>
<h3>Privacy-instellingen en machtigingen</h3>
Denk goed na over uw privacy-instellingen en de machtigingen die u andere websites verleent. Als u persoonlijke gegevens verstrekt aan een organisatie, vergroot u uw digitale voetafdruk. Probeer principieel om zo min mogelijk gegevens te delen. Het is bijvoorbeeld verleidelijk om de waarschuwingen voor openbare draadloze netwerken te negeren, maar gebruik dit soort verbindingen niet als u ergens vertrouwelijke gegevens in moet voeren.
Houd uw technologie altijd bijgewerkt, want verouderde software zet de deur open voor hackers. Verwijder oude websites, diensten en toepassingen die u niet meer gebruikt. Maak uw accounts voor social media privé en controleer de privacystatus. Zorg dat zo min mogelijk partijen uw gegevens krijgen.
<h3>Controle over uw online aanwezigheid</h3>
Als u bewust omgaat met uw online activiteiten en uitspraken, helpt dit om uw digitale voetafdruk klein te houden. Deel niet te veel informatie – bijvoorbeeld via commentaren, foto's of artikelen. Zet uw telefoonnummer en adres niet online. En geef liever geen 'likes' of 'vind ik leuk' aan zakelijke Facebook-pagina's (bijvoorbeeld van uw favoriete supermarkt). Al dit soort digitale sporen zijn namelijk interessant voor hackers en andere cybercriminelen.
<h3>Gegevensbescherming en digitale veiligheid</h3>
Beveiligingssoftware kan u helpen om uw digitale veiligheid te versterken. Hiervoor is namelijk regelmatig actie vereist, met voldoende breedte en diepgang. Voorkomen is beter dan genezen, en er zijn speciale tools om gegevensverlies tegen te gaan, bijvoorbeeld door uw toegangspunten met internetaansluiting te bewaken en te beveiligen. Er is ook technologie die u helpt om uw identiteit te beschermen en veilig te houden op verschillende kanalen en apparaten.
<h2>De uitwerkingen van een digitale voetafdruk</h2>
<h3>Effect op werk en privé</h3>
Uw digitale voetafdruk kan een uitwerking hebben op uw offline leven, zowel thuis als op het werk. Er zijn al veel relaties stukgelopen op controversieel online gedrag. Als u uw locatie deelt, is dat een privacyrisico. En een “stijlvolle” foto op Instagram kan werkgevers afschrikken.
<h3>Cyberrisico's en digitale bedreigingen</h3>
De digitale voetafdruk van een bedrijf kan de deur openzetten voor hackers. Hoe groter de digitale voetafdruk, des te meer aanvalsmogelijkheden er zijn. Als er bijvoorbeeld veel apparaten per gebruiker verbinding maken met het bedrijfsnetwerk, verhoogt dit de kwetsbaarheid. En activiteiten van leveranciers maken alles een stuk ingewikkelder.
Hackers kunnen ook misbruik maken van persoonlijke gegevens van medewerkers om de netwerkbeveiliging te omzeilen. Zo kunnen ze ransomware op uw systemen loodsen of phishing-aanvallen opzetten, waarmee ze medewerkers misleiden om gegevens in te voeren of geld over te maken van uw bedrijfsrekening.
<h3>Reputatiebeheer</h3>
De digitale voetafdruk van een bedrijf is belangrijk voor de algehele reputatie, zowel online als offline. Denk alleen al aan alle content, nieuwsberichten en online beoordelingen van klanten.
Een matige digitale voetafdruk betekent vaak ook niets goeds voor uw bedrijfsresultaten: een boze beoordeling op Google kan potentiële klanten afschrikken. Als u niet antwoordt op berichten op social media, maakt dit een slechte indruk. En ook een slechte website helpt niet om klanten te overtuigen.
En ook een slordige omgang met klantgegevens kan uw reputatie ernstig schaden. Klanten houden er niet van als bedrijven vaag zijn over hun gegevensverwerking, of als ze zonder toestemming gegevens delen met adverteerders. TikTok is een duidelijk voorbeeld: het verzamelt ontzettend veel gevoelige gegevens en gaat hier niet zorgvuldig mee om. En hoewel het simpelweg onmogelijk is om alles perfect te doen, kunnen bedrijven wel degelijk goede processen opzetten voor het verzamelen, delen en beheren van klantgegevens.
<h2>Uw digitale voetafdruk beschermen</h2>
<h3>Veilig wachtwoordbeheer</h3>
Het is belangrijk dat medewerkers nooit hetzelfde wachtwoord gebruiken voor verschillende accounts of kanalen, en dat wachtwoorden regelmatig worden vervangen. Wachtwoorden zijn één van de meest eenvoudige manieren voor hackers om binnen te komen in een systeem. Sommige organisaties dwingen daarom af dat wachtwoorden na een bepaalde periode worden vernieuwd.
Een sterk wachtwoord moet minimaal 12 tekens bevatten en bestaan uit hoofd- en kleine letters, cijfers en speciale tekens. Dat maakt het een stuk lastiger om het wachtwoord te raden of te kraken. Een <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.lastpass.com/products/business" target="_blank">wachtwoordbeheerder</a> helpt om veilige wachtwoorden aan te maken, op te slaan en te beveiligen. Dit helpt ook om uw digitale voetafdruk te beschermen.
<h3>Tweeledige verificatie</h3>
Het kost net iets meer tijd, maar tweeledige verificatie biedt een sterke extra beveiligingslaag en voorkomt een hoop ellende. Hackers kunnen regelmatig een wachtwoord bemachtigen. Tweeledige verificatie maakt dan het verschil tussen een ongeoorloofde transactie van duizenden euro's, en een eenvoudige melding dat u uw wachtwoord moet wijzigen.
<h3>VPN's voor online privacy</h3>
Een Virtual Private Network (VPN) maskeert uw IP-adres en maakt het vrijwel onmogelijk om uw digitale activiteiten te volgen. Zo kunnen websites uw online acties een stuk minder goed bijhouden.
<h2>Voorlichtingsmateriaal over digitale voetafdrukken</h2>
<h3>Best practices voor het beheer van uw digitale voetafdruk</h3>
Organisaties als de Autoriteit Persoonsgegevens geven informatie over gegevensbescherming en uw individuele rechten. Harvard University en Coursera bieden ook cursussen over gegevensbeveiliging.
<h3>Online privacyrichtlijnen en tools</h3>
Online kunt u verschillende privacyhandleidingen vinden, bijvoorbeeld van <a rel="noopener noreferrer" href="https://libguides.pratt.edu/internet-data-privacy/building-privacy-toolkit" target="_blank">universiteiten</a> en <a rel="noopener noreferrer" href="https://consumer.ftc.gov/features/protecting-your-privacy-online" target="_blank">overheidsinstellingen</a>, die u helpen om inzicht te krijgen in uw gegevensprivacy en digitale voetafdruk.
<h3>Digitale vaardigheden en verantwoord internetgebruik</h3>
De AVG bepaalt hoe organisaties gegevens mogen verzamelen, verwerken en delen. Organisaties als DigitalLearn.org, Microsoft, en Coda hebben programma's en cursussen om digitale vaardigheden te verbeteren en verantwoord gedrag online te bevorderen.
Het is onmogelijk om al uw digitale sporen uit te wissen, net zoals u niet alle zandkorrels na een strandwandeling weer op hun oorspronkelijke plaats terug kunt leggen. Maar met proactief en continu toezicht vermindert u uw risico's en versterkt u uw privacy. Blijf op de hoogte en zorg dat u weet hoe u uw digitale voetafdruk kunt beheren, zodat u veilig en op een positieve manier online kunt zijn.
Bescherm de identiteit van uw bedrijf met LastPass. <a rel="noopener noreferrer" href="https://lastpass.com/enterprise_trial.php" target="_blank">Start hier een proefperiode</a>.

De betekenis van uw digitale voetafdruk – een korte inleiding

Leer meer over uw digitale voetafdruk en de risico's van uw digitale sporen. Ontdek hoe u uw online privacy en beveiliging kunt versterken met LastPass.

De digitale voetafdruk – een korte inleiding

<h1>Ransomware</h1>
Iedereen kent de routine: u pakt even uw smartphone om uw e-mails te bekijken of om de groeps-app van kantoor te lezen. Maar dit keer ziet uw scherm er anders uit, met een dreigende boodschap dat al uw gegevens en de toegang tot uw apparaat geblokkeerd zijn. Cybercriminelen hebben uw apparaat overgenomen. U kunt het losgeld betalen, of de consequenties voor lief nemen.
U bent het slachtoffer geworden van een ransomware-aanval. Hackers gebruiken deze “gijzelsoftware” om mensen, bedrijven en organisaties af te persen.
<h2>Wat is ransomware?</h2>
Ransomware-aanvallen komen steeds vaker voor, ook omdat steeds meer mensen hun smartphones, tablets en computers voor werk en privé tegelijk gebruiken.
<h3>Definitie en uitleg van ransomware</h3>
Wat is ransomware precies, en wat maakt deze vorm van cybercriminaliteit zo schadelijk? Ransomware is een vorm van malware, waarbij de hackers eerst de beveiligingsmechanismen van uw apparaat en uw netwerk omzeilen.
Hierna stelen ze echter niet simpelweg uw gegevens, maar ze versleutelen uw apparaat en voorkomen dat u het kunt gebruiken.
Vervolgens eisen de aanvallers losgeld om de bestanden te ontsleutelen en u weer toegang te geven tot uw systemen. Gaat u hier niet op in? Dan dreigen ze om uw gegevens te stelen, openbaar te maken of te wissen.
Het bericht van de hackers geeft aan hoe u het losgeld moet betalen, bijvoorbeeld via een anoniem e-mailaccount of via een cryptovaluta als Bitcoin.
Over de hele wereld zijn er <a rel="noopener noreferrer" href="https://ransomware.org/ransomware-survey/" target="_blank">minstens 4400 ransomware-aanvallen gemeld in 2023</a>, en de betalingen overtroffen voor het eerst 1 miljard dollar. 
<h3>Veel voorkomende soorten ransomware</h3>
Ransomware voorkomen is belangrijk, want als aanvallers binnen zijn, is het eigenlijk te laat. Het helpt om de verschillende soorten ransomware te leren kennen. Een paar voorbeelden:
<ul>
 <li>Scareware – malware om mensen bang te maken of te intimideren – werkt vooral psychologisch. Slachtoffers zien een bericht dat hun apparaat een virus heeft, of hun scherm komt simpelweg vol met pop-ups. Via een link om dit “op te lossen” ontvangen ze de eis om losgeld.</li>
 <li>Zogeheten “encryptors” versleutelen uw bestanden en gegevens. Zoals in de inleiding beschreven, moeten de slachtoffers vervolgens losgeld betalen om de sleutel te krijgen en weer toegang te krijgen tot hun systemen.</li>
 <li>Lockers vergrendelen uw besturingssysteem. Uw gegevens worden dus niet per se versleuteld, maar u kunt uw apparaat niet meer gebruiken.</li>
 <li>Leakware of doxware dreigt om gegevens te publiceren of te verspreiden, die slachtoffers in verlegenheid kunnen brengen of anderszins kunnen schaden. Vaak werken deze aanvallen ook met encryptors.</li>
 <li>Ransomware-as-a-service (RaaS): net als bij legale Software as a Service (SaaS) huren de aanvallers hier malware of andere schadelijke technologieën van een externe leveranciers.</li>
</ul>
<h3>Hoe werken deze ransomware-aanvallen?</h3>
De zwakste schakel in de beveiliging is vaak de mens, en daar maken cybercriminelen handig misbruik van. En denk niet dat u hier nooit in zal trappen: de hackers slaan toe als mensen afgeleid zijn door stress of snel moeten beslissen, en dat kan iedereen gebeuren.
Ransomware-aanvallen kunnen gebruik maken van overtuigende phishing-berichten per mail of sms, of bijvoorbeeld via WhatsApp of Telegram. Inmiddels zijn veel berichten nauwelijks meer van echt te onderscheiden. U denkt echt dat het bericht afkomstig is van een bekende of van een vertrouwde organisatie. Met één druk op de knop begint vervolgens de infectie van uw systeem. Ook bepaalde advertenties online kunnen bijvoorbeeld ransomware lanceren.
In andere gevallen komt de gevreesde gijzelsoftware binnen via toepassingen voor een extern bureaublad (ook wel Remote Desktop Protocol of RDP) die geen goede beveiliging hebben, of een zwak wachtwoord. En aanvallers zijn er ook in geslaagd om medewerkers telefonisch of via online chatrooms te overtuigen om aanmeldingsgegevens door te geven, waarmee ze vervolgens het systeem konden overnemen.
<h2>De verschillende fasen van een ransomware-aanval</h2>
Soms verloopt een aanval razendsnel, maar vaak hebben hackers diverse stappen nodig om uw gegevens en uw systeem te kunnen gijzelen.
<h3>De opbouw van een aanval</h3>
Stel, iemand in uw bedrijf klikt op een link in een phishing-bericht. Dit start de communicatie tussen geïnfecteerde apparaten en een zogeheten “Command & Control-server”, die ergens online draait.
Afhankelijk van het soort aanval zullen de cybercriminelen vaak proberen om extra apparaten te infecteren, voordat ze de bestandsversleuteling activeren.
Hierna begint de afpersing, waarbij slachtoffers het bericht met de losgeldeis ontvangen. 
Als de organisatie niet betaalt, is er maar een optie: hopen dat de politie kan helpen, en tegelijkertijd proberen om het systeem te herstellen met behulp van back-ups.
<h3>Methoden waarmee cybercriminelen kwetsbaarheden misbruiken</h3>
Naast nepwebsites, phishing-berichten en telefonische misleiding, kunnen hackers ook aanvallen met brute rekenkracht uitvoeren. Hierbij proberen ze wachtwoorden voor uw bedrijfssystemen te raden of te kraken.
Soms zoeken aanvallers naar toepassingen die niet zijn bijgewerkt met de meest recente beveiligingsupdates. En soms helpen uw eigen medewerkers of ex-werknemers de aanvallers van binnenuit. 
<h3>Impact en gevolgen van een geslaagde ransomware-aanval</h3>
Als uw gegevens en toepassingen worden gegijzeld door ransomware, is dat niet alleen frustrerend of vervelend. Het kan paniek veroorzaken bij uw volledige personeelsbestand. En als een aanval niet snel wordt afgehandeld, kan die paniek zich ook buiten uw organisatie verspreiden. Zo ontstaat al snel grote reputatieschade.
Voor veel leidinggevenden vormen de financiële gevolgen de grootste bron van zorg. En daar zijn goede redenen voor, want ransomware kan alle processen stilleggen. Een bedrijf kan dan geen producten meer verkopen, diensten verlenen of salarissen uitbetalen.
<h2>Bescherming tegen ransomware en mogelijke reacties</h2>
Ransomware-aanvallen zijn een forse uitdaging. Maar organisaties kunnen proactief hun risico verminderen, door mogelijke kwetsbaarheden en zwakke plekken in kaart te brengen en maatregelen te nemen. Daarnaast is het goed om een draaiboek te maken voor als het toch mis gaat.
<h3>Best practices om ransomware-aanvallen te voorkomen</h3>
Het Amerikaanse Cybersecurity and Infrastructure Security Agency (CISA) heeft een gids <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.cisa.gov/stopransomware/ransomware-guide" target="_blank">#StopRansomware</a>uitgebracht. Eén suggestie: vergelijk de beveiliging tegen cyberaanvallen met de manier waarop een bewakingsdienst een fysiek gebouw patrouilleert. Denk bijvoorbeeld aan regelmatige updates voor kwetsbaarheden in software, uitgebreide voorlichting aan medewerkers en altijd actuele virusbeveiliging.
Zet vervolgens een “zero trust” architectuur op, waarbij systemen en gegevens alleen toegankelijk zijn voor mensen die deze toegang ook echt nodig hebben voor hun werk. Ga ook na hoe veel uw organisatie gebruik maakt van technologieën als Remote Desktop Protocol (RDP).
Sterke beleidsregels voor de digitale beveiliging kunnen ook helpen om incidenten te voorkomen. Denk hierbij aan iets relatief eenvoudigs als het afdwingen van sterke wachtwoorden en een goed beheer van aanmeldingsgegevens.
<h3>Het belang van regelmatige back-ups en strategieën voor gegevensherstel</h3>
Kan ransomware worden verwijderd? Soms wel, maar het is hoe dan ook complex. En in de tussentijd kunnen back-ups een enorm verschil maken.
Hackers kunnen natuurlijk forse schade aanrichten door uw gegevens te lekken, maar met goede back-ups en herstelprocedures kan een bedrijf in ieder geval redelijk vlot weer verder werken. Daarnaast maken back-ups het ook een stuk makkelijker om met de autoriteiten te werken om incidenten aan te pakken.
In sommige sectoren worden back-ups dagelijks of zelfs ieder uur gemaakt. Er zijn ook gespecialiseerde dienstverleners die back-ups en opslag op een externe locatie aanbieden, die altijd toegankelijk is in geval van nood.
<h3>Stappen die u moet nemen bij een incident met ransomware</h3>
De meeste grote organisaties houden brandoefeningen om evacuaties te trainen voor als dat ooit nodig is. Op diezelfde manier kunt u ook een plan maken voor cyberincidenten en paniek verminderen, door duidelijk te maken welke acties er wanneer genomen moeten worden, en wie welke verantwoordelijkheden heeft.
Een handleiding van de <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.cm-alliance.com/cybersecurity-blog/ransomware-resilience-prevention-and-recovery-in-2024" target="_blank">Cyber Management Alliance</a> geeft een paar overkoepelende principes om mee van start te gaan. Een paar belangrijke punten: aanvallen snel herkennen, betrokken apparaten en systemen isoleren om mogelijke schade te beperken, juridische bijstand en autoriteiten inschakelen. U kunt ook alvast concepten opstellen van communicatiemateriaal om klanten, leveranciers en andere stakeholders snel te kunnen informeren.
<h2>Belangrijke ransomware-varianten</h2>
Net als legale softwarebedrijven ontwikkelen ook cybercriminelen steeds weer nieuwe versies van hun malware. Deze varianten maken het vaak lastiger om een aanval te herkennen, of ze brengen meer schade aan.
<h3>Overzicht van bekende ransomware-varianten en hun specifieke eigenschappen</h3>
<a rel="noopener noreferrer" href="https://www.historytools.org/docs/the-cryptolocker-virus-how-it-works-and-how-to-protect-yourself" target="_blank">CryptoLocker</a> is in 2013 of zelfs nog eerder gemaakt, en wordt verspreid via e-mailbijlagen. Door het vernieuwende gebruik van C&C-infrastructuur en sterke versleuteling konden de makers – waarschijnlijk Russische hackers – honderdduizenden apparaten besmetten.
WannaCry uit 2017 is één van de beruchtste ransomware-aanvallen, die gegevens op Windows-besturingssystemen versleutelt. <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.csoonline.com/article/563017/wannacry-explained-a-perfect-ransomware-storm.html" target="_blank">Rapporten suggereren dat WannaCry nog steeds actief is</a> en de originele broncode van deze variant is nog niet gevonden.
Net wat later verscheen ook <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.europol.europa.eu/media-press/newsroom/news/law-enforcement-disrupt-worlds-biggest-ransomware-operation" target="_blank">LockBit</a>, dat minstens sinds 2019 actief is. De broncode wordt in licentie gegeven aan een team van “onderaannemers” dat helpt om de aanvallen uit te voeren. LockBit werkt bovendien niet alleen als ransomware, maar voert ook DDoS-aanvallen uit.
<h3>Bekende ransomware-aanvallen uit het verleden</h3>
Sony Pictures Entertainment was één van de meest beroemde slachtoffers van een ransomware-aanval. De hackers sloegen toe in 2014, en dit incident blijft een <a rel="noopener noreferrer" href="https://coverlink.com/case-study/sony-pictures-entertainment-hack/" target="_blank">casestudy</a> met vele lessen en afgeleide best practices.
<a rel="noopener noreferrer" href="https://www.law.georgetown.edu/environmental-law-review/blog/cybersecurity-policy-responses-to-the-colonial-pipeline-ransomware-attack/" target="_blank">Een aanval op Colonial Pipelines in 2021</a> zette een belangrijke gasleiding stil. Sindsdien is er beleid ingevoerd om de kwetsbaarheid van deze sector te verminderen.
Cybercriminelen hebben ook losgeld geëist van overheidsinstellingen en andere organisaties. Onlangs werd bijvoorbeeld een Brits laboratoriumbedrijf getroffen door een ransomware-aanval, en konden bloedtransfusies niet doorgaan.<a rel="noopener noreferrer" href="https://www.cybersecuritydive.com/news/ransomware-schools-steady-rate-2022/639610/" target="_blank"></a>
<h3>Opkomende trends en nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ransomware</h3>
Veel van de vroege bedreigingen en aanvallen leken afkomstig te zijn van uit Oost-Europa, maar experts zien inmiddels dat data <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.techopedia.com/cybersecurity-trends" target="_blank">wereldwijd</a> gegijzeld wordt. Er worden ook meer tools gebruikt om verschillende varianten te maken, en cybercriminelen zoeken naar manieren om verschillende organisaties tegelijk te gijzelen.
<h2>De impact van ransomware</h2>
De gevolgen van een ransomware-aanval zijn ook afhankelijk van de sector waarin een organisatie werkt.
<h3>De impact van ransomware op verschillende sectoren</h3>
In de financiële sector kan ransomware ervoor zorgen dat medewerkers en klanten niet meer bij hun rekeningen kunnen. Ook processen als kredietaanvragen of uitbetalingen werken vaak niet. 
In de zorg kan de patiëntenzorg in gevaar komen, omdat artsen en andere medewerkers geen toegang hebben tot essentiële gegevens, zoals medische dossiers.
De maakindustrie kan door ransomware vertragingen oplopen in de productie, wat doorwerkt in de volledige leverketen.
<h3>Gangbare doelwitten voor ransomware-aanvallen en kwetsbare sectoren</h3>
Geen enkele sector is volledig immuun voor gijzelsoftware. Maar een rapport van de FBI suggereert dat <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.cybersecuritydive.com/news/ransomware-hitting-critical-infrastructure-fbi/709814/" target="_blank">40% van de gemelde aanvallen gericht is op kritieke infrastructuur</a>.
Uit hetzelfde onderzoek komt ook naar voren dat gezondheidszorg, maakindustrie, overheden en logistieke dienstverleners vaak worden getroffen door ransomware.
<h3>Financiële schade en reputatieverlies door ransomware</h3>
Ook na het ontsleutelen van gegevens is er vaak een forse investering vereist om systemen weer volledig te herstellen. Het Amerikaanse Department of Health and Human Services heeft berekend dat het herstel na een aanval gemiddeld <a rel="noopener noreferrer" href="https://www.hhs.gov/sites/default/files/ransomware-trends-2021.pdf" target="_blank">1,27 miljoen dollar</a> kost.
Het losgeld is hierbij slechts het topje van de ijsberg. Onderbrekingen in het normale bedrijf kunnen ook kosten veroorzaken, en het is geen uitzondering dat een bedrijf klanten verliest als de aanval in de media komt.
Ook na een aanval moeten organisaties veel werk verrichten om het vertrouwen van hun stakeholders terug te winnen.
<h2>Ransomware voorkomen en gevolgen verminderen</h2>
Gelukkig zijn organisaties niet machteloos: ze kunnen hun verdediging tegen dit soort aanvallen versterken en een noodplan maken voor als cybercriminelen toch toeslaan.
<h3>Effectieve strategieën die infecties met ransomware voorkomen</h3>
Natuurlijk moet u uw IT-beveiliging regelmatig tegen het licht houden en consequent back-ups maken. Ook een (gedeeltelijke) overstap naar de cloud kan het gegevensherstel ondersteunen. 
Maak het lastiger voor aanvallers om systemen binnen te komen door ze uit te schakelen als ze niet actief zijn, of door de netwerkverbinding te verbreken.
<h3>Het belang van voorlichting en bewustzijn bij medewerkers</h3>
Een goede verdediging tegen cyberaanvallen is teamwerk: uw hele team moet de risico's begrijpen en weten welke rol ze spelen om incidenten te voorkomen.
Houd regelmatige voorlichtingssessies of trainingen om alert te zijn op phishing en zorg dat mensen niet zomaar op een bijlage klikken.
Als een nieuwe variant het op uw sector heeft voorzien, deel dan informatie met uw medewerkers en moedig uw mensen aan om verdachte activiteiten of berichten te melden.
<h3>De rol van beveiligingssoftware en versleuteling om ransomware-aanvallen tegen te gaan</h3>
Er is ook allerlei technologie beschikbaar om uw digitale beveiliging te versterken. Passkeys vormen bijvoorbeeld een alternatief voor het invoeren van gebruikersnamen en wachtwoorden, en kunnen een extra beveiligingslaag vormen tegen verschillende cyberaanvallen.
En ongeacht wat voor organisatie u heeft: uw gegevens en apparatuur zijn extreem waardevol. Met de juiste kennis, strategieën en tools kunt u niet alleen ransomware buiten de deur houden, maar ook andere veel voorkomende cyberbedreigingen.
Ga vandaag nog aan de slag en <a rel="noopener noreferrer" href="https://lastpass.com/enterprise_trial.php" target="_blank">start een proefperiode van LastPass</a>.

Wat is ransomware en hoe kunt u ransomware-aanvallen voorkomen?

Leer wat ransomware is, hoe hackers te werk gaan en hoe u uw gegevens veilig kunt houden met de uitgebreide veiligheidsfuncties en tips van LastPass. 

Wat is ransomware? Een inleiding voor het werkende leven

Oplossingen voor Identity & Access Management (IAM)

LastPass: Eenvoudiger identiteits- en toegangsbeheer met sterkere beveiliging, meer gebruiksgemak en tijdsbesparingen voor bedrijven en particulieren. 

De ultieme gids voor Identity en Access Management (IAM) voor bedrijven

Een nieuw jaar brengt nieuwe apparaten. U heeft uw contacten gesynchroniseerd en al uw foto’s nagelopen. U vraagt zich waarschijnlijk ook af of u de verpakking van het apparaat zal bewaren. (Die kan bij het oud papier!)

Maar hoe zit het met uw wachtwoorden, belangrijke notities en alle accounts die u deelt met familie, vrienden en collega’s? Uw nieuwe apparaat heeft LastPass nodig!

U kunt uw nieuwe apparaat eenvoudig configureren – of u LastPass nu gebruikt voor uw persoonlijke inloggegevens of voor uw werk. Als u de vier stappen hieronder volgt, wordt 2022 het jaar waarin u uw wachtwoorden goed geregeld heeft. Dus laten we uw LastPass-account configureren op uw nieuwe apparaat.
<ol>
 	<li>
<h3>Download de app </h3>
</li>
</ol>
U kunt de LastPass-app met een paar tikjes downloaden op uw iOS- of Android-apparaat via de Apple App Store of Google Play Store.

We adviseren het gebruik van LastPass op zowel mobiele apparaten als de desktop, dus zorg dat u ook de LastPass-<a href="https://lastpass.com/misc_download2.php" target="_blank" rel="noopener">browserextensie</a> downloadt. De browserextensie helpt u bij het opslaan van wachtwoorden in uw LastPass-kluis, genereren van nieuwe wachtwoorden en naadloos automatisch invullen van inloggegevens. Hoe makkelijk wilt u het hebben?
<ol start="2">
 	<li>
<h3>Gebruik uw hoofdwachtwoord om in te loggen</h3>
</li>
</ol>
Als u LastPass gebruikt, is uw hoofdwachtwoord het laatste wachtwoord dat u ooit nog nodig heeft. Zorg dus dat het uniek is. Dat betekent dat u het nooit (en we bedoelen ook echt nooit) ergens anders voor moet gebruiken.

Het is altijd een goed idee om na te gaan welke hoofdwachtwoorden lastig te kraken zijn, niet alleen als u wat hulp nodig heeft bij het aanmaken van <a href="https://blog.lastpass.com/2021/05/how-to-use-lastpass-to-create-secure-login-credentials/" target="_blank" rel="noopener">krachtige inloggegevens</a> maar ook als u al een doorgewinterde wachtwoordgebruiker bent.
<ul>
 	<li>Minimaal 12 tekens (hoe langer hoe beter!)</li>
 	<li>Hoofdletters, kleine letters, cijfers en speciale tekens</li>
 	<li>Een willekeurige wachtwoordzin die goed te onthouden is (maar niet gemakkelijk te raden)</li>
 	<li>Geen persoonlijke informatie (zoals namen van huisdieren, adressen of namen van familieleden)</li>
</ul>
Bent u nog steeds onzeker? Probeer dan de <a href="https://www.lastpass.com/features/password-generator" target="_blank" rel="noopener">wachtwoordgenerator</a> van LastPass om direct een veilig, willekeurig wachtwoord te genereren.
<ol start="3">
 	<li>
<h3>Stel verificatie in</h3>
</li>
</ol>
LastPass Authenticator levert adaptieve verificatie en voegt een extra beveiligingslaag toe. U kunt de <a href="https://lastpass.com/auth/" target="_blank" rel="noopener">LastPass Authenticator-app</a> downloaden op uw nieuwe iOS- of Android-apparaat.

Meervoudige verificatie combineert biometrische en contextafhankelijke factoren om uw identiteit te controleren op basis van iets wat u weet (een wachtwoord), iets wat u heeft (een mobiel apparaat) en iets wat u bent (biometrische gegevens).

Koppel uw <a href="https://support.logmeininc.com/lastpass/help/i-have-a-new-phone-what-should-i-do" target="_blank" rel="noopener">nieuwe apparaat met uw LastPass-account</a> door in te loggen bij uw LastPass-account, de optie ‘Ik heb een nieuwe telefoon’ &gt; ‘Stuur mij een e-mail met herstelinstructies’ te kiezen en de daaropvolgende instructies te volgen. U ontvangt een e-mail met een verificatieregistratie waarmee u uw LastPass-account kunt koppelen met uw nieuwe apparaat.

Als u LastPass gebruikt voor uw bedrijf, is meervoudige verificatie een kritiek onderdeel van een robuuste cyberbeveiligingsstrategie waarmee u de toenemende <a href="https://blog.lastpass.com/2021/05/worried-about-ransomware-turn-on-mfa/" target="_blank" rel="noopener">ransomware-aanvallen</a> het hoofd kunt bieden.  Bovendien vereisen veel <a href="https://blog.lastpass.com/2021/09/cybersecurity-insurance-providers-require-multi-factor-authentication-mfa/" target="_blank" rel="noopener">aanbieders van cyberverzekeringen</a> tegenwoordig MFA als gevolg van het grote aantal inbreuken waarmee zowel kleine als grote bedrijven te kampen hebben.
<ol start="4">
 	<li>
<h3>Werk uw vertrouwde apparaten bij</h3>
</li>
</ol>
Als u de enige gebruiker van het nieuwe apparaat bent en een goed wachtwoordbeleid heeft, kunt u uw accountinstellingen bijwerken zodat dit apparaat vertrouwd wordt. Als u na het inloggen een MFA-melding krijgt, kunt u dit apparaat selecteren als vertrouwd apparaat voor de komende 30 dagen.

Zorg dat u al uw vertrouwde apparaten goed bijhoudt. Als u een apparaat niet langer gebruikt, <a href="https://support.logmeininc.com/lastpass/help/manage-trusted-devices-for-multifactor-authentication-lp030010" target="_blank" rel="noopener">moet u het verwijderen</a> uit uw lijst met vertrouwde apparaten.
<h3>Uw nieuwe apparaat met LastPass-functionaliteit</h3>
Heeft u de vier stappen voltooid? Dan is uw nieuwe apparaat veilig met LastPass!

Loop uw <a href="https://www.lastpass.com/features/password-vault" target="_blank" rel="noopener">LastPass-kluis</a> na om te zien of al uw inloggegevens aanwezig zijn en controleer of u <a href="https://www.lastpass.com/features/emergency-access" target="_blank" rel="noopener">toegang in geval van nood</a> heeft geconfigureerd door een andere actieve LastPass-gebruiker toe te voegen en of u <a href="https://blog.lastpass.com/2021/08/how-to-use-lastpass-for-dark-web-monitoring/" target="_blank" rel="noopener">monitoring van het dark web</a> heeft ingeschakeld zodat u datalekken een stap voor blijft.

<a href="https://www.lastpass.com/" target="_blank" rel="noopener">Lees meer</a> over alles wat LastPass te bieden heeft om uw beveiliging – persoonlijk en zakelijk – dit jaar op een hoger plan te brengen.

Nieuw apparaat voor een nieuw jaar? Configureer LastPass.

Een nieuw jaar brengt nieuwe apparaten. U heeft uw contacten gesynchroniseerd en al uw foto’s nagelopen. U vraagt zich waarschijnlijk ook af of u de verpakking van het apparaat zal bewaren. (Die kan b[..]

Misschien hebt u de afgelopen tijd gemerkt dat we onze klanten vragen om bepaalde wijzigingen door te voeren voor hun LastPass-accounts. Onder andere vragen we onze klanten om hun de lengte en sterkte van hun hoofdwachtwoord te verbeteren om te voldoen aan nieuwe aanbevolen best practices, en om hun meervoudige verificatie opnieuw te configureren. Al deze wijzigingen zijn bedoeld om de online veiligheid van onze klanten te verbeteren. Graag delen we een paar achtergronden met u over de ontwikkelingen op het gebied van cyberbedreigingen. Zo kunt u beter begrijpen waarom we u vragen deze updates door te voeren, en waarom deze wijzigingen zo belangrijk zijn. We lichten een paar recente wijzigingen toe en leggen uit wat hierachter zit. Daarnaast leggen we uit hoe deze updates uw beveiliging versterken.

Bijgewerkte vereisten voor hoofdwachtwoorden

Waarom doen we dit? 

Als het gaat om wachtwoordbeveiliging en digitale weerbaarheid, is meer simpelweg beter. Maar meer van wat? De sterkte van een wachtwoord hangt onder andere af van het aantal tekens, hoe ingewikkeld het is, en hoe onvoorspelbaar het is. De huidige richtlijnen (NIST 800-3B) van het National Institute of Standards and Technology (NIST) vereisen dat wachtwoorden die worden aangemaakt door mensen, minstens 8 tekens bevatten. Maar de afgelopen tijd is de technologie om wachtwoorden te kraken een stuk sterker geworden, en mensen hebben de neiging om wachtwoorden aan te maken die ze goed kunnen onthouden. Dat maakt wachtwoorden voorspelbaarder. Daarom raden we aan om een veel langer wachtwoord te gebruiken.

De nieuwe vereiste voor de lengte van uw LastPass-hoofdwachtwoord is slechts één van onze initiatieven voor een betere beveiliging tegen de cyberbedreigingen van nu en die van de toekomst. Sinds 2018 was het de standaard aanbeveling van LastPass om een hoofdwachtwoord met minimaal 12 tekens te gebruiken. Maar klanten die dat wilden, konden deze standaard instelling negeren en een korter wachtwoord aanmaken. Nu dwingen we echter af dat het hoofdwachtwoord minimaal 12 tekens moet bevatten. Daarnaast hebben we het aantal PBKDF2-iteraties begin dit jaar verhoogd. Zo helpen we onze klanten proactief om sterkere en weerbaardere encryptiesleutels te maken voor de toegang tot hun LastPass-kluis en voor de versleuteling van hun gegevens.

Meer informatie over de nieuwe vereisten

Vanaf april 2023 vereisen we dat alle nieuwe klanten van LastPass een hoofdwachtwoord van minimaal 12 tekens instellen. Daarnaast werd deze vereiste ook al doorgevoerd als bestaande klanten hun hoofdwachtwoord wilden bijwerken. Vanaf januari 2024 zal LastPass de vereiste van minimaal 12 tekens voor het hoofdwachtwoord voor alle klanten doorvoeren.

Hiervoor zijn er twee scenario's mogelijk bij de aanmelding:
<ul>
 	<li>Klanten die bevestigen dat hun hoofdwachtwoord al 12 tekens of langer is, voldoen al aan het nieuwe beleid. Ze hoeven verder niets te doen.</li>
 	<li>Klanten die nog niet voldoen aan het nieuwe beleid, moeten een nieuw hoofdwachtwoord aanmaken van 12 of meer tekens.</li>
</ul>
Voor klanten die hun hoofdwachtwoord moeten bijwerken, hebben we hier een lijst met best practices. Dit zijn de richtlijnen die zich hebben bewezen om een zo sterk mogelijk wachtwoord te maken:
<ul>
 	<li>De minimum vereiste is 12 tekens, maar langer is beter</li>
 	<li>Gebruik hoofdletters, kleine letters, cijfers en speciale tekens</li>
 	<li>Maak een wachtwoord dat u kunt onthouden, maar dat niet makkelijk te raden is (bijv. een wachtwoordzin)</li>
 	<li>Zorg dat het uniek is en alleen op uzelf betrekking heeft</li>
 	<li>Gebruik uw e-mailadres (of een variatie hiervan) niet als hoofdwachtwoord</li>
 	<li>Verwerk geen persoonlijke gegevens in uw hoofdwachtwoord</li>
 	<li>Gebruik geen opeenvolgende tekens (zoals “1234”) of herhaalde tekens (zoals “aaaa”)</li>
 	<li>Gebruik uw hoofdwachtwoord alleen voor LastPass en absoluut nergens anders</li>
</ul>
Waarom heeft LastPass mij nog niet gevraagd om mijn hoofdwachtwoord te wijzigen? 

We rollen dit beleid gefaseerd uit voor al onze klanten. Als eerste ontvangen onze klanten met LastPass Free, Premium of Families een e-mail. Eind januari sturen we ook e-mails aan onze klanten met LastPass Teams of Business. Klanten van LastPass kunnen zelf kiezen hoeveel tijd er tussen hun aanmeldingen mag zitten, voordat ze hun hoofdwachtwoord opnieuw moeten invoeren. Dat verhoogt het gebruiksgemak. Doordat mensen hiervoor verschillende intervallen hebben ingesteld, kunnen we niet precies zeggen wanneer al onze klanten voldoen aan de nieuwe vereiste.

<a href="https://support.lastpass.com/s/document-item?language=en_US&amp;bundleId=lastpass&amp;topicId=LastPass/set-up-account-recovery.html&amp;_LANG=enus">Stel accountherstel in voordat u uw hoofdwachtwoord wijzigt</a>

<a href="https://support.lastpass.com/s/document-item?language=en_US&amp;bundleId=lastpass&amp;topicId=LastPass/change-master-password.html&amp;_LANG=enus">Instructies om uw hoofdwachtwoord te wijzigen</a>

Controle: staan nieuwe hoofdwachtwoorden op het dark web?

Vanaf volgende maand begint LastPass ook met directe controles, waarbij we nagaan of nieuwe of herstelde wachtwoorden voorkomen in een database van aanmeldingsgegevens, waarvan bekend is dat ze gelekt zijn. Kortom: we kijken of de gekozen wachtwoorden niet al eerder op het dark web zijn verschenen. Als cybercriminelen het wachtwoord bij een eerder lek al hebben kunnen bemachtigen, verschijnt een beveiligingswaarschuwing. Zo weten onze klanten direct dat het wachtwoord dat ze wilden instellen, niet veilig is. Ze moeten dan een ander wachtwoord instellen om verder te kunnen gaan.

Waarom doen we dit? 

Simpel: als een wachtwoord al bekend is bij cybercriminelen, kunnen ze het makkelijk kraken. Moderne software om wachtwoorden te kraken, kan onder andere gebruik maken van lijsten met bekende wachtwoorden. Zo kunnen cybercriminelen de toegangsgegevens voor een account veel sneller achterhalen. Door ervoor te zorgen dat onze klanten een wachtwoord kiezen dat niet al eerder gekraakt of gestolen is, maken we het hackers een stuk lastiger.

<a href="https://support.lastpass.com/s/document-item?language=en_US&amp;bundleId=lastpass&amp;topicId=LastPass/c_lastpass_faqs_users_about_dark_web_monitoring.html&amp;_LANG=enus">Wat is monitoring van het dark web?</a>

<a href="https://support.lastpass.com/s/document-item?language=en_US&amp;bundleId=lastpass&amp;topicId=LastPass/sd_dwm_start_monitoring.html&amp;_LANG=enus">Instructies om monitoring van het dark web in te schakelen in LastPass</a>

Hernieuwde configuratie bij meervoudige verificatie (MFA)

In mei 2023 is LastPass begonnen met het stroomlijnen van de hernieuwde MFA-registratie voor klanten van LastPass Business (zonder federatieve aanmelding), die gebruik maken van gangbare verificatie-apps als Microsoft Authenticator, Google Authenticator of LastPass Authenticator. De hernieuwde registratie voor verificatie met Grid wordt ook binnenkort uitgerold, en klanten krijgen de optie om opnieuw te registreren met Microsoft of Google.

Waarom doen we dit? 

In onze <a href="https://blog.lastpass.com/2023/03/security-incident-update-recommended-actions/">communicatie van maart 2023 over het beveiligingsincident</a>, hadden we al toegelicht dat een reset van MFA nodig is. Hiermee worden namelijk effectief eventuele restrisico's geëlimineerd, die waren ontstaan door de blootstelling van de databaseback-up van LastPass voor MFA/federatieve aanmelding.

Als u dit nog niet had gedaan, initieer dan een handmatige hernieuwde registratie van MFA voor gebruikers zonder federatieve aanmelding. In ons <a href="https://support.lastpass.com/help/security-bulletin-recommended-actions-for-business-administrators#topic_4">Beveiligingsbericht</a> vindt u hiervoor gedetailleerde instructies.

Ter afsluiting

We voeren deze wijzigingen door als reactie op de continu veranderende cyberbedreigingen, met als doel om de veiligheid van onze klanten te vergroten. LastPass vraagt u niet zonder goede reden om uw account bij te werken. We streven er altijd naar om die reden transparant duidelijk te maken.

Volg de blogposts van LastPass Labs voor updates over toekomstige wijzigingen en de meest recente informatie over de bedreigingen voor verificatiemethoden, onze branche en onze klanten.

LastPass werkt accounts bij. Dit zijn de redenen.

Misschien hebt u de afgelopen tijd gemerkt dat we onze klanten vragen om bepaalde wijzigingen door te voeren voor hun LastPass-accounts. Onder andere vragen we onze klanten om hun de lengte en sterkte[..]

Blog