Wat is een digitale voetafdruk?
Als u over het strand loopt, laat u sporen achter. Zelfs als u probeert om alles achter u uit te wissen, liggen de zandkorrels anders dan voorheen. Misschien is uw voetafdruk duidelijk te zien, of misschien zijn er alleen kleine sporen, zoals uw DNA als er een paar haren uitvallen door de wind.
Dit principe geldt ook online: alles wat u doet, laat digitale sporen achter. In dit artikel bekijken we de betekenis van een digitale voetafdruk voor particulieren en organisaties, met onder andere:
- Soorten digitale voetafdrukken, zoals passieve en actieve voetafdrukken
- Beveiligingsrisico's en wat u hiertegen kunt doen
- Best practices voor uw online activiteiten
De digitale voetafdruk – een korte inleiding
Wat is de betekenis van een digitale voetafdruk?
Een digitale voetafdruk of digitale schaduw is de unieke combinatie van gegevens die een persoon of bedrijf achterlaat bij het gebruik van het internet. Dit kunnen bijvoorbeeld cookies zijn, of volgcodes die websites gebruiken voor bezoekers, of gegevens die u invult op online formulieren.
Waarom is een digitale voetafdruk belangrijk?
Uw online voetafdruk helpt legitieme bedrijven om u te identificeren, met of zonder volgcookies. Met deze gegevens, ongeacht hoe klein of anoniem, bouwen bedrijven uw unieke gegevensprofiel op. Dit klinkt in eerste instantie onprettig, maar het heeft ook voordelen.
Met uw gegevensprofiel kunnen bedrijven bijvoorbeeld betere klantenservice leveren, of informatie aanbieden die voor u ook daadwerkelijk relevant is. Als bedrijven uw actuele bezoek kunnen koppelen aan eerdere activiteiten, ontvangt u persoonlijkere content, bijvoorbeeld een speciale korting voor een product dat u eerder hebt bekeken op een website.
Een ander voordeel: veilig transacties. Bedrijven kunnen verificatie gebruiken om uw transacties te controleren als u online iets koopt.
Tot slot kunnen digitale voetafdrukken ook de naleving van relevante wet- en regelgeving ondersteunen. Bedrijven met klanten in de EU moeten zich bijvoorbeeld aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming houden voor het verzamelen, beheren en delen van gegevens.
Wat zit er allemaal in een digitale voetafdruk?
Alle gegevens die u kunnen identificeren, maken onderdeel uit van uw digitale voetafdruk. Voor particulieren gaat het bijvoorbeeld om een IP-adres, geolocatie of aanmeldingsgegevens. Voor bedrijven omvat dit alles wat het bedrijf online doet en alle content, inclusief websites, vertrouwelijke databases en apparaten met een internetverbinding.
Soorten digitale voetafdrukken
Actieve en passieve digitale voetafdrukken
Actieve digitale voetafdrukken bevatten alle gegevens, middelen en activiteiten die en bedrijf direct onder controle heeft. Denk hierbij aan:
- Openbare content van het merk, inclusief websites, social media, digitale advertenties, etc.
- Alle gegevens in eigendom van het bedrijf, zoals intellectuele eigendommen, financiële verslaglegging of klantendatabases.
- Apps en diensten, inclusief alles waar klanten mee werken.
- Alle hardware en software op het bedrijfsnetwerk, inclusief mailaccounts, verbonden privéapparaten van medewerkers en toepassingen in de cloud.
Passieve digitale voetafdrukken bevatten activiteiten en gegevens waar het bedrijf niet direct controle over uitoefent. Dit zijn een paar typische componenten van een passieve digitale voetafdruk:
- Softwarepakketten, activiteiten en assets van derden, bijvoorbeeld leveranciers.
- Toepassingen en apparaten die verbinding maken met het bedrijfsnetwerk, zonder directe goedkeuring of zonder medeweten van de IT-afdeling. Dit is de zogeheten “schaduw-IT”.
- IT-assets die niet meer actief beheerd worden, zoals een oud social media-account of verouderde software.
- Schadelijke entiteiten, die bijvoorbeeld zijn aangemaakt door hackers. Denk aan gestolen gegevens op het dark web, of nepwebsites die worden gebruikt om klanten van het bedrijf op te lichten.
- Content over het bedrijf, die wordt gemaakt door derden. Denk hierbij aan krantenartikelen of recensies van klanten.
Online tracking en gegevensverzameling
Tracking – online volgtechnologie – gebeurt altijd, ook als u zich hier niet bewust van bent. Servers en beheerders registreren bijvoorbeeld uw IP-adres als u online gaat, en vaak blijven die adressen altijd hetzelfde. Ook gegevens als uw besturingssysteem, de gebruikte browser en de hardware maken onderdeel uit van uw gegevensprofiel.
Cookies laten een klein stukje software achter, waarmee websites u bij een toekomstig bezoek kunnen herkennen. Vaak vragen bedrijven gebruikers om cookies te accepteren, zodat ze de gegevens van de gebruiker kunnen verzamelen, gebruiken en opslaan. Gebruikers kunnen cookies afwijzen, maar dan werkt de website minder goed.
Ook met nieuwsbrieven kunnen bedrijven u volgen, of als u online iets koopt. Lees het privacybeleid van een website om na te gaan hoe bedrijven omgaan met uw gegevens. Als u eenmaal akkoord bent gegaan met cookies, is het lastig om nog te beperken hoeveel informatie het bedrijf mag verzamelen en delen.
Digitale voetafdrukken op social media
Social media heeft een enorm bereik, en u bent hier eenvoudig te vinden. Als u zich aanmeldt vanaf verschillende apparaten of als u uw logins van social media gebruikt voor aanmeldingen op andere websites, maakt u uw digitale voetafdruk een stuk groter. Ook mensen die u niet kent, kunnen uw vrienden en contacten zien. Foto's en tags van andere mensen en locaties versterken dit effect.
Betekent dit dat u uw Facebook-account moet deactiveren? Nee, niet per se. Social media en ook andere online kanalen zijn overal, en vaak te belangrijk om te negeren. Maar het is wel belangrijk om u bewust te zijn van de manier waarop bedrijven uw gegevens kunnen bewaren en gebruiken, en hoe u hun toegang tot deze gegevens kunt beheren.
Uw digitale voetafdruk beheren
Privacy-instellingen en machtigingen
Denk goed na over uw privacy-instellingen en de machtigingen die u andere websites verleent. Als u persoonlijke gegevens verstrekt aan een organisatie, vergroot u uw digitale voetafdruk. Probeer principieel om zo min mogelijk gegevens te delen. Het is bijvoorbeeld verleidelijk om de waarschuwingen voor openbare draadloze netwerken te negeren, maar gebruik dit soort verbindingen niet als u ergens vertrouwelijke gegevens in moet voeren.
Houd uw technologie altijd bijgewerkt, want verouderde software zet de deur open voor hackers. Verwijder oude websites, diensten en toepassingen die u niet meer gebruikt. Maak uw accounts voor social media privé en controleer de privacystatus. Zorg dat zo min mogelijk partijen uw gegevens krijgen.
Controle over uw online aanwezigheid
Als u bewust omgaat met uw online activiteiten en uitspraken, helpt dit om uw digitale voetafdruk klein te houden. Deel niet te veel informatie – bijvoorbeeld via commentaren, foto's of artikelen. Zet uw telefoonnummer en adres niet online. En geef liever geen 'likes' of 'vind ik leuk' aan zakelijke Facebook-pagina's (bijvoorbeeld van uw favoriete supermarkt). Al dit soort digitale sporen zijn namelijk interessant voor hackers en andere cybercriminelen.
Gegevensbescherming en digitale veiligheid
Beveiligingssoftware kan u helpen om uw digitale veiligheid te versterken. Hiervoor is namelijk regelmatig actie vereist, met voldoende breedte en diepgang. Voorkomen is beter dan genezen, en er zijn speciale tools om gegevensverlies tegen te gaan, bijvoorbeeld door uw toegangspunten met internetaansluiting te bewaken en te beveiligen. Er is ook technologie die u helpt om uw identiteit te beschermen en veilig te houden op verschillende kanalen en apparaten.
De uitwerkingen van een digitale voetafdruk
Effect op werk en privé
Uw digitale voetafdruk kan een uitwerking hebben op uw offline leven, zowel thuis als op het werk. Er zijn al veel relaties stukgelopen op controversieel online gedrag. Als u uw locatie deelt, is dat een privacyrisico. En een “stijlvolle” foto op Instagram kan werkgevers afschrikken.
Cyberrisico's en digitale bedreigingen
De digitale voetafdruk van een bedrijf kan de deur openzetten voor hackers. Hoe groter de digitale voetafdruk, des te meer aanvalsmogelijkheden er zijn. Als er bijvoorbeeld veel apparaten per gebruiker verbinding maken met het bedrijfsnetwerk, verhoogt dit de kwetsbaarheid. En activiteiten van leveranciers maken alles een stuk ingewikkelder.
Hackers kunnen ook misbruik maken van persoonlijke gegevens van medewerkers om de netwerkbeveiliging te omzeilen. Zo kunnen ze ransomware op uw systemen loodsen of phishing-aanvallen opzetten, waarmee ze medewerkers misleiden om gegevens in te voeren of geld over te maken van uw bedrijfsrekening.
Reputatiebeheer
De digitale voetafdruk van een bedrijf is belangrijk voor de algehele reputatie, zowel online als offline. Denk alleen al aan alle content, nieuwsberichten en online beoordelingen van klanten.
Een matige digitale voetafdruk betekent vaak ook niets goeds voor uw bedrijfsresultaten: een boze beoordeling op Google kan potentiële klanten afschrikken. Als u niet antwoordt op berichten op social media, maakt dit een slechte indruk. En ook een slechte website helpt niet om klanten te overtuigen.
En ook een slordige omgang met klantgegevens kan uw reputatie ernstig schaden. Klanten houden er niet van als bedrijven vaag zijn over hun gegevensverwerking, of als ze zonder toestemming gegevens delen met adverteerders. TikTok is een duidelijk voorbeeld: het verzamelt ontzettend veel gevoelige gegevens en gaat hier niet zorgvuldig mee om. En hoewel het simpelweg onmogelijk is om alles perfect te doen, kunnen bedrijven wel degelijk goede processen opzetten voor het verzamelen, delen en beheren van klantgegevens.
Uw digitale voetafdruk beschermen
Veilig wachtwoordbeheer
Het is belangrijk dat medewerkers nooit hetzelfde wachtwoord gebruiken voor verschillende accounts of kanalen, en dat wachtwoorden regelmatig worden vervangen. Wachtwoorden zijn één van de meest eenvoudige manieren voor hackers om binnen te komen in een systeem. Sommige organisaties dwingen daarom af dat wachtwoorden na een bepaalde periode worden vernieuwd.
Een sterk wachtwoord moet minimaal 12 tekens bevatten en bestaan uit hoofd- en kleine letters, cijfers en speciale tekens. Dat maakt het een stuk lastiger om het wachtwoord te raden of te kraken. Een wachtwoordbeheerder helpt om veilige wachtwoorden aan te maken, op te slaan en te beveiligen. Dit helpt ook om uw digitale voetafdruk te beschermen.
Tweeledige verificatie
Het kost net iets meer tijd, maar tweeledige verificatie biedt een sterke extra beveiligingslaag en voorkomt een hoop ellende. Hackers kunnen regelmatig een wachtwoord bemachtigen. Tweeledige verificatie maakt dan het verschil tussen een ongeoorloofde transactie van duizenden euro's, en een eenvoudige melding dat u uw wachtwoord moet wijzigen.
VPN's voor online privacy
Een Virtual Private Network (VPN) maskeert uw IP-adres en maakt het vrijwel onmogelijk om uw digitale activiteiten te volgen. Zo kunnen websites uw online acties een stuk minder goed bijhouden.
Voorlichtingsmateriaal over digitale voetafdrukken
Best practices voor het beheer van uw digitale voetafdruk
Organisaties als de Autoriteit Persoonsgegevens geven informatie over gegevensbescherming en uw individuele rechten. Harvard University en Coursera bieden ook cursussen over gegevensbeveiliging.
Online privacyrichtlijnen en tools
Online kunt u verschillende privacyhandleidingen vinden, bijvoorbeeld van universiteiten en overheidsinstellingen, die u helpen om inzicht te krijgen in uw gegevensprivacy en digitale voetafdruk.
Digitale vaardigheden en verantwoord internetgebruik
De AVG bepaalt hoe organisaties gegevens mogen verzamelen, verwerken en delen. Organisaties als DigitalLearn.org, Microsoft, en Coda hebben programma's en cursussen om digitale vaardigheden te verbeteren en verantwoord gedrag online te bevorderen.
Het is onmogelijk om al uw digitale sporen uit te wissen, net zoals u niet alle zandkorrels na een strandwandeling weer op hun oorspronkelijke plaats terug kunt leggen. Maar met proactief en continu toezicht vermindert u uw risico's en versterkt u uw privacy. Blijf op de hoogte en zorg dat u weet hoe u uw digitale voetafdruk kunt beheren, zodat u veilig en op een positieve manier online kunt zijn.
Bescherm de identiteit van uw bedrijf met LastPass. Start hier een proefperiode.
